افسردگی باعث لاغری می‌شود یا چاقی؟ بررسی علمی علل تغییر وزن در افسردگی
افسردگی یک اختلال خلقی و سیستمیک است که نه‌تنها ذهن، بلکه کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سیستم عصبی، هورمونی و متابولیک بدن هم درگیر این بیماری می‌شوند. یکی از بارزترین علائم فیزیکی افسردگی، تغییرات قابل توجه در وزن و اشتهاست.
آیا افسردگی باعث لاغری می‌شود؟
پاسخ کوتاه: بله، اما حقیقت پیچیده‌تر است. افسردگی می‌تواند هم باعث کاهش وزن و لاغری شود و هم باعث افزایش وزن و چاقی. شدت اثر بستگی به نوع افسردگی، ژنتیک، شدت علائم و واکنش منحصر به فرد بدن هر فرد دارد.
توجه: این مقاله جنبه آموزشی دارد و جایگزین مشاوره پزشکی نیست. تغییرات ناخواسته وزن می‌تواند نشانه شرایط پزشکی دیگر باشد. در صورت مشاهده تغییرات شدید وزن یا علائم افسردگی، حتماً با روانپزشک تهران یا روانشناس تهران مشورت کنید.
چرا افسردگی باعث کاهش وزن و لاغری می‌شود؟
از دست دادن لذت و کاهش انگیزه غذا خوردن
یکی از علائم اصلی افسردگی، Anhedonia یا ناتوانی در تجربه لذت است. فرد مبتلا دیگر لذت غذایی را احساس نمی‌کند و انگیزه‌ای برای خوردن ندارد. این کاهش مصرف کالری مستقیماً باعث لاغری می‌شود.
خستگی و بی‌انگیزگی در فعالیت‌های روزمره
افسردگی با خستگی مفرط همراه است. فعالیت‌های روزمره مانند خرید، آشپزی و حتی خوردن غذا انرژی زیادی می‌طلبند که فرد فاقد آن است. این عامل منجر به حذف وعده‌های غذایی و کاهش وزن می‌شود.
تغییرات بیوشیمیایی و نقش هورمون‌های استرس
در افسردگی شدید، محور HPA بیش‌فعال می‌شود و هورمون کورتیزول افزایش می‌یابد. این وضعیت اشتها را کاهش داده و بدن را در حالت آماده‌باش دائمی قرار می‌دهد، که غذا در اولویت نیست.
علائم گوارشی مرتبط با افسردگی
افسردگی می‌تواند باعث تهوع، درد معده، سیری زودرس، یبوست یا اسهال شود. این ناراحتی‌ها باعث می‌شوند خوردن غذا تجربه‌ای ناخوشایند باشد و کاهش وزن اتفاق بیفتد.
چرا افسردگی می‌تواند باعث افزایش وزن و چاقی شود؟
افسردگی آتیپیک و الگوی معکوس علائم
در افسردگی آتیپیک، فرد علائم معکوس نوع ملانکولیک را نشان می‌دهد:
- افزایش شدید اشتها و گرایش به کربوهیدرات‌ها
- پرخوابی و احساس خستگی حتی بعد از خواب طولانی
- احساس سنگینی در اندام‌ها
- حساسیت شدید به طرد شدن و انتقاد
پرخوری عاطفی: خوددرمانی با غذا
بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی، غذا خوردن شیرین و پرچرب را به عنوان مکانیسم مقابله‌ای استفاده می‌کنند. این کار به‌صورت موقت سروتونین را افزایش می‌دهد اما باعث ایجاد چرخه معیوب افسردگی و پرخوری می‌شود.
تأثیر داروهای ضد افسردگی بر وزن
داروهای افزایش‌دهنده وزن
- داروهای سه‌حلقه‌ای (TCAs) مانند آمی‌تریپتیلین
- میرتازاپین: افزایش اشتها و وزن
- برخی SSRIها (مانند پاروکستین) در طولانی‌مدت
داروهای کاهش‌دهنده وزن یا خنثی
- بوپروپیون: کاهش وزن و سرکوب اشتها
- SSRIها در کوتاه‌مدت (مثلاً فلوکستین) ممکن است باعث کاهش وزن خفیف شوند
- SNRIها مانند ونلافاکسین و دولوکستین اثر خنثی دارند
جمع‌بندی
افسردگی می‌تواند باعث کاهش یا افزایش وزن شود. کاهش وزن معمولاً با افسردگی ملانکولیک و افزایش وزن با افسردگی آتیپیک و برخی داروها مرتبط است. تشخیص دقیق و درمان مناسب نیازمند مشاوره با پزشک، روانپزشک یا روانشناس است. کنترل وزن در افسردگی هم به بهبود وضعیت جسمی و هم سلامت روان کمک می‌کند.
همچنان بخوانید:
زمان طلایی خرید خودرو در پاییز ۱۴۰۴؟ تحلیل کارشناس بازار و پیش‌بینی قیمت‌ها
جدول لالیگا ۲۰۲۴-۲۰۲۵ | برترین گلزنان، پاسورها و کلین‌شیت‌ها
فعالیت سامانه بارشی جدید در ایران | کاهش دما، وزش باد و باران شدید
