پنج مرحله رشد مغز انسان که زندگی و سلامت روان شما را شکل می‌دهد
تحقیقات جدید نشان می‌دهند که مغز انسان در طول زندگی پنج مرحله مشخص و قابل شناسایی را پشت سر می‌گذارد. این مراحل شامل نقاط عطف مهمی در سنین ۹، ۳۲، ۶۶ و ۸۳ سالگی است و می‌تواند درک ما از سلامت روان، حافظه و حتی ریسک زوال عقل را تغییر دهد.
روش تحقیق و یافته‌ها
در این مطالعه، اسکن‌های مغزی حدود چهار هزار نفر تا سن ۹۰ سالگی بررسی شد تا نحوه ارتباط سلول‌های مغزی در طول عمر مشخص شود. پژوهشگران دانشگاه کمبریج نشان دادند که مغز تا اوایل دهه سوم زندگی در مرحله‌ای مشابه نوجوانی باقی می‌ماند و این مرحله بیشترین اوج عملکرد مغز را شامل می‌شود.
این تحقیق می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم چرا خطر ابتلا به اختلالات روانی یا زوال عقل در طول زندگی متفاوت است و همچنین نشان می‌دهد که فرآیند رشد مغز یک مسیر یکنواخت نیست بلکه شامل نوسانات و نقاط عطف مشخص است.
پنج مرحله رشد مغز
۱. کودکی (تولد تا ۹ سالگی)
در این مرحله، مغز به سرعت رشد می‌کند و اتصالات بین سلول‌های عصبی (سیناپس‌ها) شکل می‌گیرند و سپس برخی از آن‌ها برای بهینه‌سازی عملکرد حذف می‌شوند. عملکرد مغز در این دوره شبیه کودکی است که بدون هدف مشخص در پارک حرکت می‌کند. این مرحله بیشترین تغییرات ساختاری را تجربه می‌کند و پایه‌ای برای مهارت‌های شناختی و اجتماعی آینده ایجاد می‌کند.
۲. نوجوانی (۹ تا ۳۲ سالگی)
مرحله نوجوانی با یک جهش در کارآیی شبکه عصبی همراه است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این دوره، عمیق‌ترین تغییرات مغزی را شامل می‌شود و همزمان با بیشترین ریسک ابتلا به اختلالات روانی است. برخلاف تصور قدیمی که نوجوانی را محدود به سنین ۱۲ تا ۱۹ سال می‌دانست، این دوره تا اوایل دهه سوم ادامه دارد و اوج عملکرد مغز در این بازه مشاهده می‌شود.
۳. بزرگسالی (۳۲ تا ۶۶ سالگی)
پس از نوجوانی، مغز وارد طولانی‌ترین مرحله خود می‌شود: بزرگسالی. در این دوره تغییرات مغزی آهسته‌تر است و کارآیی مغز تا حدی ثابت می‌ماند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این مرحله با ثبات هوش و شخصیت همخوانی دارد و بیشتر تغییرات در جهت حفظ عملکرد مغز است.
۴. پیری اولیه (۶۶ تا ۸۳ سالگی)
در این مرحله، الگوهای ارتباطی در مغز تغییر می‌کنند. مغز به جای یک واحد منسجم، به بخش‌هایی تقسیم می‌شود که مستقل اما هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند، مانند اعضای یک گروه موسیقی که پروژه‌های جداگانه دارند. این سن معمولاً با شروع مشکلاتی مانند فشار خون بالا و زوال عقل همراه است.
۵. پیری پیشرفته (۸۳ سالگی به بعد)
مرحله نهایی رشد مغز شامل تغییرات مشابه پیری اولیه است اما با شدت بیشتر. این مرحله با کاهش حجم سلولی و ارتباطات عصبی همراه است و داده‌های کمتر در دسترس پژوهشگران قرار دارد. با این حال، مغز همچنان قادر به بازسازی و تطبیق با تجربیات جدید است.
اهمیت این یافته‌ها
دکتر الکسا موزلی می‌گوید: «مغز در طول زندگی دوباره سیم‌کشی می‌شود و پیوسته اتصالات جدید شکل می‌گیرد یا تقویت می‌شود.» درک این مراحل می‌تواند به پیش‌بینی مشکلات توجه، حافظه و رفتارها کمک کند و راهکارهایی برای ارتقای سلامت مغز ارائه دهد.
پروفسور تارا اسپایرز-جونز از دانشگاه ادینبرا می‌گوید: «این تحقیق نشان می‌دهد که مغز ما تا چه حد در طول زندگی تغییر می‌کند و می‌تواند سلامت روان، حافظه و توانایی‌های شناختی را تحت تأثیر قرار دهد.»
نتیجه‌گیری
مطالعات نشان می‌دهند که مغز انسان مسیر یکسان و یکنواختی ندارد و نقاط عطف مشخصی در طول زندگی دارد. شناخت این مراحل می‌تواند به والدین، پزشکان و پژوهشگران کمک کند تا مراقبت‌های مناسب برای سلامت روان و جسم را به موقع ارائه دهند و ریسک ابتلا به بیماری‌های عصبی را کاهش دهند.
همچنین بخوانید:
