از «قیصر» تا «هانی‌کرده» | حقیقت تکان‌دهنده لات‌ها در سینمای ایران + واکنش‌ها
یک مصاحبه کافی بود تا دوباره نام «لات» در شبکه‌های اجتماعی داغ شود. گفت‌وگوی مجید واشقانی با «هانی‌کرده» موجی از نقد، شوخی و تحلیل ایجاد کرد؛ مردی که رسانه‌ها سال‌ها او را یکی از گنده‌لات‌های تهران معرفی می‌کردند. اما ریشه این جذابیت از کجا شروع شد؟ چرا شخصیت «لات» هنوز در فرهنگ عمومی ایران جایگاه خودش را دارد؟
لات‌ها چگونه وارد سینمای ایران شدند؟
در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی تیپ «جاهل و لات» همراه با رشد فیلمفارسی وارد سینمای ایران شد. جاهل‌های آن دوران ترکیبی از مرام‌داری، اخلاق‌گرایی و خشونت کوچه‌بازاری بودند؛ کاراکترهایی که طبقه متوسط شهری آن‌ها را جذاب می‌دید.
قیصر؛ نقطه اوج ظهور لات قهرمان
فیلم «قیصر» مسعود کیمیایی با بازی بهروز وثوقی این تیپ را از یک شخصیت سرگرم‌کننده به نماد اعتراض اجتماعی تبدیل کرد. قیصر با چاقوی ضامن‌دار، خشم و غیرتی کنترل‌نشده به میدان می‌آمد و همین تصویر برای سال‌ها در ذهن مردم ماندگار شد.
بعد از «قیصر»، فیلم‌هایی مثل «تنگسیر» امیر نادری و «داش آکل» تصویر جدی‌تری از لات‌ها ارائه کردند؛ مردانی رنج‌کشیده که قربانی فقر، بی‌عدالتی و فشارهای اجتماعی بودند.
لات‌ها پس از انقلاب؛ تغییر چهره و تغییر دغدغه‌ها
بعد از انقلاب اسلامی، سینمای ایران لات‌ها را با مشکلات جدیدی نشان داد. این بار خشونت و قدرت‌نمایی کمتر دیده می‌شد و فشارهایی مثل بیکاری، اعتیاد، محرومیت و مشکلات اجتماعی پررنگ‌تر شدند. نمونه‌های این نوع شخصیت‌پردازی را می‌توان در آثاری مثل «آژانس شیشه‌ای» و «مرد بارانی» دید.
لات‌های دهه ۸۰ و ۹۰؛ نزدیک‌ترین تصویر به واقعیت
در دهه‌های اخیر چهره لات‌ها به شکل کاملاً واقعی‌تر بازنمایی شد. فیلم‌هایی مانند:
- ابد و یک روز
- مغزهای کوچک زنگ‌زده
- متری شیش و نیم
- شنای پروانه
نسل جدید لات‌ها از دل جنوب شهر می‌آمد و برای قدرت گرفتن از هر فرصتی استفاده می‌کرد. بسیاری از این شخصیت‌ها به فضای مجازی تکیه می‌کردند تا نام‌شان را مطرح کنند؛ درست شبیه همان مسیری که چهره‌هایی مانند «هانی‌کرده» و «وحید مرادی» طی کردند.
وقتی لات‌ها از فیلم‌ها به تاک‌شوها رسیدند
نقطه چالش‌برانگیز زمانی شکل گرفت که این افراد وارد برنامه‌های گفتگو محور یا رئالیتی‌شوها شدند. کاربران شبکه‌های اجتماعی این حضور را نوعی «مشروعیت‌بخشی به اوباشی‌گری» دانستند. برخلاف لات‌های کلاسیک که در ذهن مردم نوستالژی داشتند، چهره‌های امروز بیشتر با خشونت و تنش شناخته می‌شوند.
جوان‌ها و خطر الگوگیری اشتباه
بعد از پخش برنامه‌هایی مثل «ماه عسل»، برخی از این افراد به ناگهان مشهور شدند. فضای مجازی سرعت رشد آن‌ها را چند برابر کرد و بخشی از نوجوانان شروع کردند به الگوبرداری از سبک لباس، حرف‌زدن و حتی نوع رفتار خشن آن‌ها تا سریع‌تر مشهور شوند.
این پدیده به‌قدری گسترده شد که در سریال‌هایی مثل «یاغی» و فیلم‌هایی مانند «شنای پروانه» و «مغزهای کوچک زنگ‌زده» شخصیت‌های محوری کاملاً از روی همین چهره‌ها طراحی شدند.
نگاه کاربران به بازنمایی جدید لات‌ها
بررسی واکنش‌های مردم نشان می‌دهد دیدگاه غالب نسبت به لات‌های امروز چندان مثبت نیست. برخی کاربران می‌گویند:
- این افراد نماد خشونت و بحران فرهنگی هستند.
- شباهت‌سازی آن‌ها با چهره‌های مذهبی نوعی توهین محسوب می‌شود.
- حضور آن‌ها در رسانه الگوی نادرستی برای نسل نوجوان می‌سازد.
به‌عبارتی، اگر «قیصر» نماد اعتراض و شرافت بود، شخصیت‌های امروز بیشتر به چالش‌های اجتماعی و بحران هویت اشاره دارند.
جمع‌بندی؛ از قهرمان تا چهره خبرساز
لات‌ها در سینمای ایران همیشه جذابیت داشته‌اند، اما مسیر آن‌ها از جاهل‌های مرام‌دار دهه ۴۰ تا چهره‌های جنجالی امروز تفاوت‌های بزرگی پیدا کرده است. حالا «لات» نه فقط یک تیپ سینمایی، بلکه بخشی از بحث‌های فرهنگی و اجتماعی شده که اثرش را در رفتار و سبک زندگی برخی نوجوانان هم می‌توان دید.
همچنین بخوانید:
