جنگل‌های هیرکانی الیت: آتش، تاریخ و طبیعت بی‌نظیر شمال ایران
جنگل‌های هیرکانی الیت در شمال ایران بار دیگر خبرساز شدند. این جنگل‌ها نه تنها زیستگاه حیوانات و گیاهان بی‌نظیر هستند بلکه میراث طبیعی چندین نسل از ایرانیان محسوب می‌شوند. آتش‌سوزی‌های اخیر در منطقه چالوس قلب هر دوستدار طبیعت را به درد آورده است.
جنگل‌های هیرکانی کجا قرار دارند؟
جنگل‌های هیرکانی یا جنگل‌های هیرکانی خزری در بخش‌های شمالی ایران گسترده شده‌اند و نوار پوششی مهمی در امتداد ساحل جنوبی دریای خزر را تشکیل می‌دهند. این جنگل‌ها شامل:
- استان مازندران: ۵۳٪ از کل جنگل‌های هیرکانی
- استان گیلان: ۲۶٪
- استان گلستان: ۲۱٪
این جنگل‌ها از آستارا تا گلی‌داغ در شرق گلستان امتداد دارند و بخشی از آن‌ها نیز به کشور آذربایجان می‌رسد.
هیرکانی یعنی چه؟
واژه هیرکانی از کلمه اوستایی «وهرگ» به معنای گرگ گرفته شده و بعدها به هیرکانیا تغییر یافت که به معنای «سرزمین گرگ‌ها» است. این نام بعدها به نام تاریخی گرگان نیز نسبت داده شد و جنگل‌های هیرکانی از همین نام تاریخی الهام گرفته‌اند.
قدمت جنگل‌های هیرکانی
جنگل‌های هیرکانی با عمر بیش از ۴۰ میلیون سال، بازمانده دوران ژوراسیک هستند و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود میان دریای خزر و رشته‌کوه‌های البرز، از اثرات یخبندان‌های تاریخی در امان مانده‌اند. این پایداری تاریخی باعث شده هیرکان‌ها به عنوان «موزه زنده تاریخ طبیعی» شناخته شوند و در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت گردند.
حیوانات جنگل‌های هیرکانی
در جنگل‌های هیرکانی بیش از ۶۰ گونه پستاندار و ۱۸۰ گونه پرنده زندگی می‌کنند:
- پستانداران: گربه‌وحشی، مرال، خرس قهوه‌ای، روباه، گرگ و شغال
- پرندگان: دارکوب، جغد، عقاب، شاهین، کرکس، قرقاول و بلدرچین
گونه‌های گیاهی جنگل‌های هیرکانی
این جنگل‌ها بیش از ۳۰۰ گونه گیاهی دارند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بلوط، راش، توسکا، انجیل، نارون
- سرخدار، زبان گنجشک، نمدار و افرا
آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی الیت
آتش‌سوزی در جنگل‌های الیت چالوس از ۱۰ آبان آغاز شد. شیب‌های تند، پوشش جنگلی خشک و کاهش رطوبت، شعله‌ها را تقویت کردند و مهار آتش همچنان ادامه دارد. تقریباً ۸ هکتار از جنگل‌های منطقه دچار آتش‌سوزی شده‌اند.
علت آتش‌سوزی
بر اساس گفته‌های مقامات استان مازندران، علت اصلی آتش‌سوزی عوامل انسانی است، از جمله:
- اقدامات عمدی یا سهل‌انگاری گردشگران
- خشکی شدید هوا و کاهش رطوبت
- افزایش مواد قابل اشتعال در فصل پاییز
روستای الیت
روستای الیت یکی از نقاط توریستی استان مازندران است که در بخش مرزن‌آباد چالوس قرار دارد و فاصله کمی تا شهر زیبای رامسر دارد. این روستا همواره به عنوان دروازه‌ای به جنگل‌های هیرکانی شناخته می‌شود.
نتیجه‌گیری
جنگل‌های هیرکانی الیت نه تنها یک اکوسیستم طبیعی با ارزش جهانی هستند بلکه یادآور تاریخ چند میلیون ساله زمین و میراث فرهنگی ایرانیان نیز محسوب می‌شوند. حفاظت از این جنگل‌ها نیازمند آگاهی عمومی، مدیریت صحیح منابع طبیعی و همکاری مسئولان و گردشگران است.
همچنین بخوانید:
