اقتصاد پلتفرمی ایران: چرا دخالت دولت مانع رشد استارتاپ‌هاست؟
سد تنظیم‌گری و پیامدهای سرمایه‌گذاری
رویکرد قیمت‌گذاری دستوری، که توسط نهادهای رگولاتور دنبال می‌شود، برخلاف منطق اقتصاد آزاد پلتفرمی عمل می‌کند. این سیاست‌ها نه تنها از سرمایه‌گذاری و بازار آزاد حمایت نمی‌کنند، بلکه محدودسازی پلتفرم‌ها و سیاست‌های توزیعی را تشدید می‌کنند. رویداد اخیر «بررسی موانع بنگاه‌داری در اقتصاد ایران» نشان داد مدیران تپسی، آبان‌تتر و ازکی نسبت به پیامدهای منفی دخالت دستوری هشدار داده و اثرات آن بر بازار و سرمایه‌گذاری را برشمردند.
پیامد دستوری شدن بازار تاکسی اینترنتی و سفارش آنلاین غذا
نمونه بارز دخالت دولت در اقتصاد پلتفرمی، ورود شورای رقابت به بازار سفارش آنلاین غذا و پرونده اسنپ‌فود است. صدور حکم‌های دستوری علیه قراردادهای آزادانه میان پلتفرم‌ها و رستوران‌ها، نه تنها از اصول حقوق رقابت فاصله دارد، بلکه باعث ایجاد پدیده «سواری مجانی» و کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری می‌شود.
دولت به مثابه تنظیم‌گر؛ دوگانگی خطرناک
در علوم اجتماعی، دولت صرفاً به وزارتخانه‌ها محدود نمی‌شود بلکه شامل کلیت سازوکارهای حاکمیتی و نهادهای تنظیم‌گر نیز هست. تناقض گفتمانی در مواجهه با نقش دولت به‌عنوان تنظیم‌گر، باعث سردرگمی فعالان بازار می‌شود. آن‌ها نمی‌توانند انتظار داشته باشند دولت در یک حوزه داور باشد و در حوزه دیگر دخالتی نکند.
پلتفرم‌ها؛ خالق بازار نه انحصارگر
پلتفرم‌ها با ایجاد زیرساخت‌های اعتماد، کارایی و تقاضا، بازارهای جدید خلق می‌کنند و هزینه ورود رقبا را کاهش می‌دهند. برای مثال، سامانه‌های سفارش غذا یا تاکسی آنلاین، هزینه‌های عملیاتی رستوران‌ها و مشتریان را کاهش داده و مسیر ساده‌تری برای تبادل خدمات ایجاد می‌کنند. این فعالیت‌ها به جای ایجاد انحصار، رقابت سالم و بازار قوی‌تر را تقویت می‌کنند.
سرمایه‌گذاری پلتفرم‌ها و رشد بازار
هزینه‌کرد پلتفرم‌ها در آموزش، لجستیک، تبلیغات و بهبود خدمات شرکای خود، نوعی سرمایه‌گذاری روی توانمندسازی فروشندگان است. این اقدامات نه تنها محدودکننده رقابت نیست، بلکه بازار را با کیفیت خدمات بالاتر و رقابت کارآمدتر شکل می‌دهد.
بازگشت به اجماع اکوسیستم استارتاپی
تصمیم‌های سیاستی یا قضایی که منطق اقتصاد پلتفرمی را نادیده می‌گیرند، روند بلوغ بازار را مختل می‌کنند. اکوسیستم استارتاپی ایران تنها زمانی می‌تواند خودبسنده و پایدار شود که بر عدم مداخله دولت تکیه کرده و مشروعیت خود را از توان درونی و رقابت آزاد کسب کند.
همچنین بخوانید:
