طبقه‌بندی جانوران به زبان ساده | از بی‌مهرگان تا پستانداران با مثال و تصویر
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که جانوران چگونه دسته‌بندی می‌شوند و چه ویژگی‌هایی باعث می‌شود هر گونه در گروه خاص خود قرار گیرد؟ در این مقاله، با یک نگاه ساده و کاربردی، انواع جانوران را بررسی می‌کنیم تا دانش‌آموزان و علاقه‌مندان زیست‌شناسی بتوانند به راحتی با دنیای حیوانات آشنا شوند.
جانوران به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
طبقه‌بندی جانوران یکی از مهم‌ترین بخش‌های زیست‌شناسی است. این طبقه‌بندی نه تنها به ما کمک می‌کند تنوع حیرت‌انگیز زندگی را درک کنیم، بلکه نشان می‌دهد هر موجود چگونه با محیط خود سازگار شده و با دیگر گونه‌ها چه ارتباطی دارد. در ادامه، این دسته‌بندی به صورت ساده و قابل فهم برای همه پایه‌های تحصیلی ارائه شده است.
بی‌مهرگان: متنوع‌ترین گروه جانوران
بی‌مهرگان بزرگ‌ترین و فراوان‌ترین گروه جانوری روی زمین هستند و تقریباً ۹۷٪ گونه‌های جانوری را تشکیل می‌دهند. آن‌ها فاقد ستون فقرات هستند و اغلب دارای اسکلت خارجی که نقش حفاظتی و حرکتی دارد می‌باشند. این جانوران در محیط‌های خشکی، آب شیرین و دریا زندگی می‌کنند و روش‌های متنوعی برای تغذیه، تنفس و تولیدمثل دارند.
۱. اسفنج‌ها (Sponges)
ساده‌ترین جانوران بی‌مهره تماماً دریایی هستند. بدن آن‌ها پر از سوراخ‌های ریز است که آب وارد می‌شود و مواد غذایی را جذب می‌کنند. اسفنج‌ها اندام تخصصی ندارند و محل زندگی بسیاری از جلبک‌ها و جانوران کوچک آبزی محسوب می‌شوند.
۲. کیسه‌تنان (Coelenterata)
این گروه شامل شقایق‌های دریایی، عروس دریایی و مرجان‌ها است. بدن آن‌ها کیسه‌مانند است و بازوهایی برای گرفتن غذا و دفاع دارند. مرجان‌ها با داشتن اسکلت آهکی، زیستگاه‌های مهم و موج‌شکن‌های طبیعی در دریاها به شمار می‌روند.
۳. کرم‌ها (Worms)
کرم‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- کرم‌های پهن: ساده‌ترین نوع، اغلب انگل، مانند کرم کدو و پلاناریا.
- کرم‌های لوله‌ای: دارای دهان و مخرج، اغلب انگل، مثل آسکاریس.
- کرم‌های حلقوی: بدن حلقه‌حلقه و ماهیچه‌ای، مانند کرم خاکی و زالو، با دستگاه گردش خون و دفع مواد زائد کامل‌تر.
۴. نرم‌تنان (Mollusca)
نرم‌تنان می‌توانند در خشکی یا دریا زندگی کنند و اغلب دارای صدف آهکی محافظ هستند. نمونه‌ها: حلزون، لیسه، هشت‌پا و صدف‌های دوکفه‌ای. برخی از آن‌ها از شش و برخی دیگر از آبشش برای تنفس استفاده می‌کنند.
۵. بندپایان (Arthropods)
بزرگ‌ترین گروه بی‌مهرگان شامل حشرات، عنکبوت‌ها، خرچنگ‌ها و هزارپاها است. آن‌ها دارای اسکلت خارجی بندبند و اندام‌های مفصلی هستند. تنفس آن‌ها بسته به نوع، از طریق آبشش یا اندام‌های تنفسی مخصوص انجام می‌شود و همه آن‌ها خون‌سرد هستند.
مهره‌داران: گروه پیشرفته و متنوع جانوران
مهره‌داران دارای ستون مهره و اسکلت داخلی هستند که باعث رشد بزرگ‌تر و حرکت بهتر آن‌ها نسبت به سایر جانوران می‌شود. این گروه قادر است در محیط‌های مختلف آب، خشکی و هوا زندگی کند و به پنج رده اصلی تقسیم می‌شود.
۱. ماهی‌ها (Fish)
نخستین مهره‌داران آبزی هستند و بدنشان دوکی شکل و پوشیده از پولک است که به حفاظت و شنا کمک می‌کند. ماهی‌ها با آبشش تنفس می‌کنند و خط جانبی آن‌ها لرزش‌ها و فشار آب را حس می‌کند.
- ماهی‌های استخوانی: مثل ماهی تن و سالمون
- ماهی‌های غضروفی: مثل کوسه و اره‌ماهی
- ماهی‌های بدون آرواره: مثل مارماهی‌ها
۲. دوزیستان (Amphibians)
دوزیستان بخشی از زندگی خود را در آب و بخشی را در خشکی می‌گذرانند. نوزادان با آبشش و بالغین با شش تنفس می‌کنند. پوست نازک و مرطوب امکان تنفس پوستی را فراهم می‌کند و تخم‌گذاری معمولاً در آب انجام می‌شود.
- دوزیستان بی‌دم: قورباغه‌ها و وزغ‌ها
- دوزیستان دم‌دار: سمندرها
۳. خزندگان (Reptiles)
خزندگان خون‌سرد هستند و بدنشان با پولک یا صفحات سخت پوشیده شده است. برخلاف دوزیستان، می‌توانند دور از آب تخم‌گذاری کنند و زندگی کامل خشکی‌زی داشته باشند. نمونه‌ها: مارها، لاک‌پشت‌ها، سوسمارها و کروکودیل‌ها.
۴. پرندگان (Birds)
پرندگان خون‌گرم هستند و بدنشان با پر پوشیده شده است. بال‌ها از اندام جلویی تبدیل شده و امکان پرواز را فراهم می‌کنند. اسکلت سبک و کیسه هوا در کنار شش‌ها، تنفس و پرواز را کارآمد می‌کند. پرندگان تخم‌گذارند و در همه قاره‌ها زندگی می‌کنند.
۵. پستانداران (Mammals)
پستانداران پیشرفته‌ترین مهره‌داران هستند. بدنشان با مو یا پشم پوشیده شده و نوزادان خود را با شیر تغذیه می‌کنند. این گروه در همه زیستگاه‌ها یافت می‌شود و بر اساس نوع تولید مثل به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- تخم‌گذار: مثل پلاتی‌پوس یا نوک اردکی
- کیسه‌دار: مثل کانگورو
- جفت‌دار: مثل انسان، گاو، گربه و فیل
همچنین بخوانید:
