کار واقعی از نگاه سم آلتمن؛ جنجال یا واقع‌گرایی؟
چند جمله از سم آلتمن، مدیرعامل شرکت OpenAI، کافی بود تا شبکه‌های اجتماعی به هم بریزد.
او در کنفرانس DevDay گفت: «بیشتر شغل‌هایی که با هوش مصنوعی از بین می‌روند، در واقع کار واقعی نیستند.»
همین جمله باعث شد عده‌ای او را بی‌احساس و خودخواه بنامند. بعضی‌ها حتی گفتند نگاهش به آینده، آخرالزمانی است.
اما پشت این جمله جنجالی، ایده‌ای نهفته است که چندان تازه نیست.
از «کار واقعی» تا «شغل‌های بی‌فایده»
بیش از ده سال پیش، دیوید گربر، انسان‌شناس معروف، در مقاله‌ای نوشت که بسیاری از شغل‌های امروزی در اصل بی‌فایده‌اند. او این شغل‌ها را «مشاغل مزخرف» نامید؛ کارهایی که فقط برای پر کردن بروکراسی، نوشتن گزارش‌های بی‌اهمیت یا تیک‌زدن چک‌لیست‌ها ساخته شده‌اند.
آلتمن هم با زبان خودش همین را گفت. او مثال جالبی زد: اگر یک کشاورز از پنجاه سال پیش دنیای امروز را می‌دید، احتمالاً به بسیاری از شغل‌های اداری و دیجیتال نگاه می‌کرد و می‌گفت: «این کار واقعی نیست.»
مردم چه فکری می‌کنند؟
با این حال، پژوهش‌ها چیز دیگری می‌گویند.
در یک نظرسنجی اروپایی در سال ۲۰۲۱، فقط ۵ درصد از مردم گفتند شغلشان بی‌فایده است.
در آمریکا هم این عدد حدود ۲۰ درصد بود.
پژوهشگران نتیجه گرفتند حس بی‌معنایی بیشتر از مدیریت بد و فرهنگ کاری سمی می‌آید، نه از خودِ شغل.
وقتی کار معنا پیدا می‌کند و نتیجه‌اش دیده می‌شود، حتی ساده‌ترین شغل‌ها هم ارزشمندند.
نکته مثبت در حرف‌های آلتمن
اگر از لحن تند او بگذریم، آلتمن در اصل به بخشی از واقعیت اشاره کرده است.
بسیاری از مشاغل امروزی پر از کارهای تکراری و قابل‌خودکارسازی‌اند:
گزارش‌هایی که کسی نمی‌خواند، ایمیل‌هایی که می‌شد در یک گفت‌وگو خلاصه کرد، یا فرم‌هایی که فقط برای حفظ ظاهر پر می‌شوند.
مدل‌های زبانی مثل ChatGPT می‌توانند این بخش‌های تکراری را انجام دهند.
بنابراین، وقتی آلتمن می‌گوید «کار واقعی» حذف نمی‌شود، منظورش این است که بخش بی‌ارزش کارها از بین می‌رود، نه خودِ شغل‌ها.
جمع‌بندی
آلتمن شاید در بیانش ظرافت نداشت، اما نکته‌اش مهم است:
هوش مصنوعی قرار نیست همه‌ی شغل‌ها را نابود کند، بلکه می‌خواهد کارهای نمایشی و تکراری را کنار بزند.
اگر این تغییر درست مدیریت شود، می‌تواند به افزایش بهره‌وری و رضایت شغلی منجر شود.
اما اگر نادیده گرفته شود، ممکن است شکاف میان انسان و فناوری عمیق‌تر شود.
در نهایت، شاید بهتر باشد به جای پرسیدن «کدام شغل‌ها از بین می‌روند؟» بپرسیم:
کدام بخش از کار انسانی واقعاً ارزش ماندن دارد؟
