تب برفکی چیست؟ ویروس خطرناک برای دام اما بی‌خطر برای انسان
تب برفکی (Foot-and-Mouth Disease یا FMD) یکی از بیماری‌های ویروسی بسیار مسری در حیوانات زوج‌سم است که می‌تواند میلیاردها دلار به صنعت دامداری آسیب وارد کند، اما در انسان مانند یک سرماخوردگی خفیف ظاهر می‌شود و معمولاً به‌سرعت بهبود می‌یابد.
تب برفکی چیست؟
ویروس تب برفکی توسط ویروس آپتوس (Aphthovirus) از خانواده پیکورناویریده (Picornaviridae) ایجاد می‌شود و دارای هفت سروتیپ اصلی (O, A, C, Asia 1, SAT 1, SAT 2, SAT 3) است که ایمنی متقابل بین آن‌ها وجود ندارد. اولین توصیف علمی این بیماری به سال ۱۵۱۴ توسط دامپزشک ایتالیایی هیرونیمو فراکاستورو انجام شد، اما شناسایی ویروس آن در سال ۱۸۹۸ توسط فردریش لوفلر محقق شد.
ویژگی‌های ویروس
- مقاومت بالا در محیط‌های مرطوب و محصولات حیوانی مانند گوشت یخ‌زده
- انتقال از طریق تماس مستقیم با بزاق، مدفوع، شیر و تماس غیرمستقیم مانند آئروسل و وسایل آلوده
- حیوانات حساس شامل گاو، گوسفند، بز، خوک و حیوانات وحشی زوج‌سم
علائم تب برفکی در حیوانات
علائم کلاسیک شامل تب بالا (تا ۴۲ درجه سانتی‌گراد)، تاول‌های دردناک در دهان، زبان، پستان و بین سم‌ها، لنگش، کاهش تولید شیر و در گوساله‌ها مرگ‌ومیر تا ۵۰ درصد است.
آیا تب برفکی به انسان منتقل می‌شود؟
انتقال FMD به انسان بسیار نادر است و کمتر از ۴۰ مورد تأیید شده از سال ۱۸۳۴ تاکنون گزارش شده است. این موارد عمدتاً در افراد در تماس مستقیم با دام آلوده مانند دامپزشکان و کشاورزان رخ داده‌اند.
علائم انسانی
- تب خفیف
- تاول‌های کوچک در دست‌ها یا دهان
- درد عضلانی و گاهی تهوع
- بهبود خودبه‌خود طی ۱-۲ هفته
خطر تب برفکی برای انسان
تب برفکی برای انسان خطرناک نیست و به عنوان یک بیماری زئونوز جدی طبقه‌بندی نمی‌شود. هیچ مورد مرگ یا ناتوانی انسانی گزارش نشده است و ویروس نمی‌تواند در بدن انسان تکثیر مؤثر داشته باشد.
نکات ایمنی
- مصرف شیر یا گوشت پاستوریزه‌نشده می‌تواند ویروس را منتقل کند
- پاستوریزاسیون در ۷۲ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ ثانیه ویروس را غیرفعال می‌کند
- اقدامات کنترلی مانند واکسیناسیون دام و قرنطینه صرفاً برای حفاظت اقتصادی دامداری است
تب برفکی در ایران
آخرین شیوع عمده در ایران در سال‌های ۱۳۹۸-۱۳۹۹ رخ داد که با واکسیناسیون بیش از ۱۰۰ میلیون دز توسط سازمان دامپزشکی کنترل شد. هیچ مورد انسانی گزارش نشده است و این با الگوی جهانی مطابقت دارد.
نتیجه‌گیری
تب برفکی تهدیدی جدی برای صنعت دامداری است اما برای انسان بی‌ضرر است. تمرکز تحقیقات و پیشگیری روی دام است و اقدامات برای انسان صرفاً شامل رعایت بهداشت و مصرف فرآورده‌های پاستوریزه شده است.
همچنین بخوانید:
۵ ایده ساده و طبیعی برای خوشبو نگه داشتن سرویس بهداشتی
طرز تهیه سوفله شکلاتی آسان و سریع با نوتلا | دسر فرانسوی خوشمزه و پفی
سوپ سیب زمینی غلیظ و کرمی پاییزی | طرز تهیه مرحله‌به‌مرحله و نکات طلایی
