بینایی‌سنجی چیست و چه کاربردی دارد؟
بینایی‌سنجی (Optometry) شاخه‌ای از علوم بینایی است که بر پیشگیری، تشخیص و اصلاح مشکلات بینایی تمرکز دارد. کارشناسان این رشته، یعنی اپتومتریست‌ها، با استفاده از ابزارهای دقیق نمره چشم را تعیین کرده و در صورت وجود اختلال، لنز یا عینک تجویز می‌کنند.
بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بینایی‌سنجی بخشی از مراقبت‌های اولیه چشم محسوب می‌شود. به عبارتی، هر فرد ابتدا باید توسط بینایی‌سنج معاینه شود تا اگر مشکلی مانند عیوب انکساری، آستیگماتیسم، یا اختلال دید دوچشمی وجود داشت، درمان غیرجراحی آغاز شود. در صورت مشاهده بیماری‌های جدی، بیمار به چشم‌پزشک ارجاع داده می‌شود.
وظایف بینایی‌سنج (اپتومتریست)
- تعیین دقیق نمره چشم و تجویز عینک
- تجویز لنزهای تماسی و لنزهای طبی
- تشخیص اولیه مشکلات بینایی
- ارائه مشاوره برای پیشگیری از آسیب‌های بینایی
نمونه خدمات رایج اپتومتریست‌ها
برای مثال، فردی که هنگام مطالعه دچار تاری دید یا سردرد می‌شود، بهتر است ابتدا به بینایی‌سنج مراجعه کند تا در صورت نیاز به لنز اصلاحی، نسخه دقیق دریافت کند. مراجعه مستقیم به چشم‌پزشک در این مرحله معمولاً ضرورتی ندارد.
چشم‌پزشک (افتالمولوژیست) کیست و چه وظایفی دارد؟
چشم‌پزشکی شاخه‌ای تخصصی از علم پزشکی است که به درمان دارویی و جراحی بیماری‌های چشم می‌پردازد. چشم‌پزشکان ابتدا دوره پزشکی عمومی را گذرانده و سپس چهار سال در مقطع تخصص چشم‌پزشکی تحصیل می‌کنند.
وظایف اصلی چشم‌پزشک
- تشخیص و درمان بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید، تنبلی چشم و عفونت‌ها
- انجام جراحی‌های حساس چشم مانند جراحی قرنیه یا رفع مشکلات مادرزادی
- رسیدگی فوری به آسیب‌ها و سوختگی‌های چشمی
- باز کردن مجاری اشکی یا جراحی‌های تومورهای چشمی
تفاوت سطح تحصیلات بینایی‌سنج و چشم‌پزشک
| عنوان شغلی | مدرک تحصیلی | حوزه تخصص |
|---|---|---|
| چشم‌پزشک (Ophthalmologist) | پزشکی عمومی + ۴ سال تخصص چشم | درمان دارویی و جراحی |
| بینایی‌سنج (Optometrist) | کارشناسی یا کارشناسی ارشد اپتومتری | تشخیص و اصلاح عیوب انکساری |
چه زمانی باید به بینایی‌سنج مراجعه کنیم؟
- زمان تعیین نمره چشم یا تغییر دید
- برای تجویز یا تنظیم عینک جدید
- برای دریافت لنز طبی یا تماسی
- در صورت بروز سردردهای چشمی، تاری دید یا دوبینی
چه زمانی باید به چشم‌پزشک مراجعه کنیم؟
- برای جراحی‌های بینایی مانند لیزیک
- درمان عفونت‌ها و آسیب‌های چشمی
- درمان بیماری‌های مادرزادی چشم
- بررسی آب مروارید یا گلوکوم (آب سیاه)
روش‌های تعیین نمره چشم
تعیین نمره چشم یکی از اصلی‌ترین وظایف بینایی‌سنج است که به دو روش سنتی و مدرن انجام می‌شود:
۱. روش سنتی
در روش سنتی از جعبه عینک و عدسی‌های مختلف استفاده می‌شود. بیمار با نگاه به تابلو و بیان وضوح دید خود، نمره چشم را مشخص می‌کند. این روش ساده است اما خطای انسانی در آن بالاست.
۲. روش مدرن
در روش مدرن از دستگاه دیجیتال فوروپتر (Phoropter) استفاده می‌شود. این دستگاه با دقت بالا و بدون دخالت ذهن بیمار، نمره چشم را به‌صورت دقیق تعیین می‌کند و درصد خطا را به صفر می‌رساند. به همین دلیل در مراکز مدرن بینایی‌سنجی، تقریباً جایگزین روش سنتی شده است.
هر چند وقت یک‌بار باید بینایی‌سنجی انجام داد؟
میزان مراجعات بستگی به وضعیت سلامت چشم دارد:
- افراد بدون عینک: هر دو سال یک‌بار
- افراد دارای لنز یا عینک: هر سال یک‌بار
- افراد بالای ۶۰ سال یا بیماران دیابتی: هر شش ماه یک‌بار
علائمی که نشان می‌دهند باید سریع‌تر به بینایی‌سنج مراجعه کنید:
- سردردهای مکرر و بدون دلیل مشخص
- تاری یا دوبینی هنگام مطالعه یا رانندگی
- مشکل در دیدن اجسام نزدیک یا دور
- دیدن هاله‌های نور در اطراف چراغ‌ها
اگر هر یک از علائم بالا را تجربه می‌کنید، بهتر است فوراً به نزدیک‌ترین مرکز بینایی‌سنجی مراجعه کنید تا از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری شود.
جمع‌بندی
به‌طور خلاصه، بینایی‌سنج اولین مرحله تشخیص اختلالات دید است و چشم‌پزشک وظیفه درمان و جراحی‌های پیشرفته را بر عهده دارد. هر دو تخصص مکمل یکدیگرند و نقش مهمی در حفظ سلامت بینایی شما دارند. بررسی دوره‌ای چشم، از بروز بسیاری از مشکلات جدی پیشگیری می‌کند.
همچنین بخوانید:
بازی درمانی کودکان: راز رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی با روش‌های اثربخش
مزایای بازی پدر با کودک | رشد شناختی، اجتماعی و جسمانی فرزندان
عوارض بازی‌های کامپیوتری برای کودکان | راهنمای کامل پیشگیری و کنترل
