در آموزه‌های اسلامی، انفاق و صدقه جایگاه ویژه‌ای دارد و یکی از مهم‌ترین ابزارهای تقوا و محافظت از انسان در برابر شر و ظلم محسوب می‌شود. امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
«آیا شما را از چیزی با خبر نکنم که چون بدان عمل کنید، سلطان و شیطان از شما دور شوند؟»
و هنگامی که ابوحمزه درخواست کردند تا امام آن را بیان کنند، فرمودند:
«بر شماست که روز را با صدقه آغاز نمایید؛ چرا که صدقه شیطان را رو سیاه کند و در آن روز، خشمگیری سلطان ستم پیشه را بر شما بی‌اثر می‌کند.»
[ترجمه تحف العقول، ص۵۳۱]
این توصیه ارزشمند، نشان‌دهنده نقش صدقه به عنوان ابزاری عملی برای حفظ انسان در برابر وسوسه‌های شیطانی و ظلم ظالمان است.
اهمیت انفاق در اسلام
یکی از مهم‌ترین انواع عبادات در اسلام، عبادات مالی است که شامل صدقه، زکات، خمس و جهاد مالی می‌شود. قرآن کریم جهاد مالی را حتی مقدم بر جهاد جانی ذکر کرده است:
«لکِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ» [توبه/۸۸]
این آیه نشان می‌دهد که مال انسان می‌تواند وسیله‌ای برای نزدیکی به خدا، اصلاح جامعه و حمایت از مظلومان باشد.
نکوهش انباشت مال و دنیاپرستی
اسلام، حرص و انباشت بی‌رویه مال بدون انفاق در راه خدا را نکوهش کرده و آن را منجر به غفلت انسان از آخرت می‌داند:
«أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ» [تکاثر/۱]
و در جای دیگر هشدار می‌دهد:
«الَّذینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا یُنْفِقُونَها فی سَبیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعذابٍ أَلیمٍ» [توبه/۳۴]
این آیات به وضوح نشان می‌دهند که مال و دارایی تنها در صورتی ارزشمند است که در مسیر خدا و کمک به دیگران به کار گرفته شود.
صدقه روزانه؛ راهکار عملی
یکی از بهترین راه‌ها برای تمرین انفاق، صدقه روزانه است. امام باقر (علیه‌السلام) توصیه می‌کنند که روز را با صدقه آغاز کنیم. این عمل علاوه بر جنبه مالی و اجتماعی، دارای فواید روحی و معنوی مهمی است:
دفع شر شیطان: صدقه وسوسه‌های شیطانی را کاهش می‌دهد و انسان را در مسیر حق نگه می‌دارد.
حفاظت از ظلم ظالمان: صدقه، خشم و زیاده‌خواهی ستمگران را بر انسان بی‌اثر می‌کند.
تقویت روحیه بخشندگی: انسان با انفاق روزانه، وابستگی خود به مال را کاهش داده و به فضایل اخلاقی نزدیک‌تر می‌شود.
جمع‌بندی
صدقه و انفاق، نه تنها عبادتی مالی است، بلکه وسیله‌ای برای حفظ انسان از شر شیطان و ظلم ستمگران، و کلید نزدیکی به خدا محسوب می‌شود. اجرای عمل روزانه به صدقه، حتی به مقدار کم، برکات معنوی و اجتماعی بزرگی به همراه دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای زندگی متعالی و پرمعنا در اسلام است.
همچنین بخوانید:تفاوت بین مسلمان و مؤمن
