بسیاری از ما در فضای مجازی یا کتاب‌ها با جملات زیبا و حکیمانه‌ای مواجه می‌شویم که سرشار از نکات آموزنده‌اند. گاه این پرسش پیش می‌آید که چرا چنین سخنانی با وجود ارزشمندی‌شان در قرآن کریم ذکر نشده است؟ آیا کتابی که قرار است هدایت‌گر بشر تا قیامت باشد، نباید همه این سخنان را دربرگیرد؟
۱. هر سخن زیبایی لزوماً حکیمانه نیست
نباید زیبایی کلام را با حقیقت یکی گرفت. سخنان جذاب و شاعرانه، الزاماً صحیح و نجات‌بخش نیستند. چه‌بسا جملات دل‌فریبی که باطنشان انحراف و خطاست؛ همان‌گونه که غذایی زیبا ممکن است سمی باشد. در مقابل، سخنانی سخت و تلخ می‌توانند چون دارویی شفابخش، حقیقت و نجات را در خود داشته باشند. بنابراین، معیار قرآن حقیقت است نه صرفاً زیبایی ظاهری.
۲. حضور حکمت‌ها در قرآن با بیانی متفاوت
بسیاری از آنچه امروزه به‌عنوان جملات قصار و سخنان حکیمانه شناخته می‌شود، در قرآن ریشه دارد، هرچند با زبانی دیگر. ناآشنایی با آیات و معارف قرآنی ممکن است باعث شود تصور کنیم چنین حکمت‌هایی در قرآن نیامده است.
۳. روش قرآن: آموزش ماهیگیری به جای دادن ماهی
اگر قرآن می‌خواست تمام سخنان حکیمانه را جمع‌آوری کند، حجم آن به صدها جلد می‌رسید. اما این کتاب آسمانی راهی بنیادین‌تر را برگزیده است: به جای ارائه مجموعه‌ای از جملات حکمت‌آمیز، مسیر دستیابی به حکمت را به انسان نشان داده است.
قرآن انسان را به سرچشمه‌های اصیل حکمت—یعنی پیامبر اسلام، اهل‌بیت علیهم‌السلام، عقل، تفکر، تجربه و مطالعه آفاق و انفس—رهنمون می‌سازد. در واقع، قرآن به جای «دادن ماهی»، «ماهیگیری» را می‌آموزد.
۴. سرچشمه‌های حکمت در نگاه قرآن
تفکر و تعقل: دعوت مکرر به اندیشیدن در آیات الهی در آفاق و انفس.
تجربه‌های زندگی: درس گرفتن از پیروزی‌ها و شکست‌ها، و عبرت از تاریخ و سرگذشت دیگران.
ارزش‌های انسانی: تأکید بر عدالت، حقیقت و معنویت به‌عنوان بنیان سخنان حکیمانه.
نتیجه‌گیری
قرآن کتابی تربیتی و هدایت‌گر است، نه مجموعه‌ای صرف از سخنان قصار.
اولاً هر سخن زیبا لزوماً درست و حکیمانه نیست.
ثانیاً بسیاری از حکمت‌هایی که به‌ظاهر در قرآن نیامده‌اند، در حقیقت با بیانی دیگر در آن وجود دارند.
ثالثاً قرآن به جای گردآوری پندها، راه و روش حکیم شدن را به انسان می‌آموزد و او را به سرچشمه‌های ناب حکمت پیوند می‌زند.
به این ترتیب، انسانِ تربیت‌یافته در مکتب قرآن نه‌تنها خود حکیم می‌شود، بلکه می‌تواند منبع تولید سخنان حکیمانه و نجات‌بخش برای دیگران نیز باشد.
همچنین بخوانید:حاج حسین ملک؛ واقفی که نامش با سخاوت ماندگار شد
