تربیت جنسی و اخلاقی فرزندان یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های والدین است و قرآن کریم و سنت پیامبر و اهل بیت (ع) اهمیت ویژه‌ای برای آن قائل شده‌اند. حجت‌الاسلام والمسلمین علی رجبی، پژوهشگر و حافظ قرآن، در جدیدترین اینفوگرافی قرآنی خود با عنوان «پیشگیری بهتر از درمان» به ارائه ده توصیه کلیدی برای تربیت جنسی فرزندان پرداخته است. این مقاله با رویکردی تحلیلی و علمی به بررسی این توصیه‌ها می‌پردازد.
اهمیت تربیت دینی از دوران کودکی
تحقیقات و آموزه‌های اسلامی نشان می‌دهد که تربیت دینی و اخلاقی از دوران خردسالی بسیاری از فسادهای اخلاقی و اجتماعی در دوران بلوغ را کاهش می‌دهد. خداوند در قرآن والدین مؤمن را موظف به مراقبت از خود و خانواده‌شان می‌داند:
“یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُم وَ أَهلِیکُم نَاراً…” (تحریم/۶)
در این آیه، خانواده به عنوان نخستین محیط تربیتی معرفی شده است. فرزندان نابالغ، اگر به درستی تربیت نشوند، مانند «آتش بالقوه» هستند که پس از بلوغ، آثار آن آشکار می‌شود.
نقش خانواده در شکل‌گیری رفتار جنسی
آموزش و تربیت دینی از خانواده و به ویژه در سنین کودکی (حدود هفت سال ابتدایی) آغاز می‌شود. بر اساس «قانون مُحاکات»، کودکان از رفتار، گفتار و احساسات والدین تقلید می‌کنند و نقش‌های جنسی را به‌طور غیرمستقیم و در جریان تعامل با والدین یاد می‌گیرند. حافظ نیز در شعر خود به زیبایی این امر را بیان کرده است:
“چنان که پرورشم می‌دهند می‌رویم.”
یادگیری جنسی و تأثیر محیط خانوادگی
انسان به هنگام تولد از اطلاعاتی که بعداً از طریق حس، خیال و عقل کسب می‌کند، خالی است:
“وَ اللهُ أَخرَجَکُم مِن بُطُونِ أَمَهَاتِکُم لا تَعلَمُون شَیئاً…” (نحل/۷۸)
بنابراین، یادگیری نقش‌ها و رفتارهای جنسی، مانند سایر دانش‌ها، از طریق مشاهده و تجربه در محیط خانواده حاصل می‌شود. واکنش والدین نسبت به جنس مخالف، پوشش، رفتار و گفتار آن‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری هویت جنسی و عاطفی کودکان دارد.
پیشگیری بهتر از درمان
اصلاح انحرافات جنسی پس از شکل‌گیری بسیار دشوار است. امام حسن عسکری (ع) می‌فرماید:
“برگرداندن معتاد از عادتش، مانند معجزه است.”
اعتیاد به انحرافات جنسی، به علت شدت غریزه جنسی، پیچیده‌تر از سایر اعتیادها است. به همین دلیل، پیشگیری و آموزش صحیح از دوران کودکی اثرگذاری بیشتری نسبت به درمان دارد.
شناسایی موقعیت‌های پرخطر و خودمراقبتی
یکی از اصول کلیدی تربیت جنسی، شناسایی موقعیت‌های پرخطر و آموزش مهارت‌های مقابله با آن‌هاست. خودمراقبتی به معنای استفاده از دانش، مهارت و توانایی‌های فرد برای حفظ سلامت جسمی، روانی و اخلاقی است. آموزه‌های اسلامی مفاهیمی چون تقوا، عفت و حیاء را به عنوان شاخص‌های خودمدیریتی معرفی کرده‌اند:
“قُوا أَنفُسَکُم” (تحریم/۶)، “رَابِطُوا” (آل عمران/۲۰۰)، “تَمشِی عَلَی استِحیَاءٍ” (قصص/۲۵)
در روان‌شناسی امروز، تقوا و خودمهارگری معادل خودتنظیمی و خودکنترلی هستند و نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌ها دارند.
نتیجه‌گیری
با توجه به اهمیت تربیت جنسی و اخلاقی، پیشگیری از انحرافات و آسیب‌های جنسی همواره بهتر و موثرتر از درمان آن‌هاست. آموزه‌های اسلامی و پژوهش‌های معاصر نشان می‌دهند که تربیت صحیح از دوران خردسالی، ایجاد مهارت‌های خودمدیریتی و خودمراقبتی، و آموزش عملی و تصویری به فرزندان، بهترین راه برای حفظ سلامت روانی، جسمی و اجتماعی آن‌هاست.
پژوهشگرانی مانند حجت‌الاسلام رجبی با ارائه توصیه‌ها و مهارت‌های عملی و کاربردی، والدین و مربیان را در مسیر تربیت سالم، اخلاق‌مدار و دین‌مدار فرزندان یاری می‌کنند.
همچنین بخوانید:عظمت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از منظر قرآن کریم و آموزه‌های اهل بیت
