امام جعفر صادق علیه‌السلام، ششمین پیشوای شیعیان و رئیس مذهب جعفری، از بزرگ‌ترین شخصیت‌های علمی و معنوی تاریخ اسلام است. ایشان در روز ۱۷ ربیع‌الاول سال ۸۳ هجری در مدینه به دنیا آمد. پدرشان امام محمد باقر علیه‌السلام و مادرشان «ام فروه» دختر قاسم بن محمد بن ابی‌بکر بودند. کنیه‌ی آن حضرت ابو عبدالله و لقب مشهورشان صادق است.
زندگانی و دوران امامت
امام صادق (ع) تا ۱۲ سالگی تحت تربیت جد بزرگوارشان امام سجاد (ع) قرار گرفتند و پس از آن ۱۹ سال از محضر پدرشان امام باقر (ع) بهره بردند. پس از شهادت پدر، ۳۴ سال عهده‌دار امامت شدند و در این مدت پرچم‌دار علم، معنویت و هدایت امت بودند.
ایشان در دوران زندگی خود با پنج خلیفه‌ی اموی (از هشام بن عبدالملک تا مروان حمار) و دو خلیفه‌ی عباسی (سفاح و منصور) معاصر بودند. دوران امامت امام صادق (ع) از پرآشوب‌ترین ادوار تاریخ اسلام بود؛ از یک سو انقلاب‌های پی‌درپی علیه بنی‌امیه رخ می‌داد و از سوی دیگر، بنی‌عباس با فریب و سیاست حکومت را به دست گرفتند و شیعه و امام را در تنگنای شدید قرار دادند.
عصر امام صادق (ع)
این دوره، زمانه‌ای پر از تحولات سیاسی، فکری و فرهنگی بود:
سقوط بنی‌امیه و آغاز حکومت بنی‌عباس.
اوج‌گیری جریان‌های فکری و کلامی و ورود اندیشه‌های فلسفی بیگانه.
فشار و خفقان سیاسی بر شیعه و خطر نابودی آن.
در چنین شرایطی، امام صادق (ع) نه با قیام مسلحانه بلکه با قیام علمی و فرهنگی به مقابله با انحراف‌ها پرداخت.
مکتب جعفری
امام صادق (ع) با تأسیس حوزه‌ی علمی گسترده‌ای در مدینه، بیش از چهار هزار شاگرد تربیت کردند. این شاگردان در رشته‌های گوناگون علوم اسلامی، فلسفی و طبیعی پرورش یافتند و تعالیم امام را به سراسر جهان اسلام منتقل کردند. بدین ترتیب، اسلام راستین از خطر تحریف و نابودی نجات یافت و تشیع به صورت مکتبی پویا و استوار تثبیت شد.
مناظرات علمی
از برجسته‌ترین ویژگی‌های امام صادق (ع)، قدرت استدلال و مناظره بود. ایشان با اندیشمندان و حتی منکران خدا به گفت‌وگو می‌نشستند.
مناظره با ابو شاکر
ابو شاکر منکر خدا بود و استدلال می‌کرد که چون خدا دیده نمی‌شود، وجود ندارد. امام صادق (ع) در پاسخ با مثال‌هایی روشن او را متوجه خطای خود ساختند:
گردش خون در بدن که با چشم دیده نمی‌شود، اما واقعیت دارد.
موجودات ریز و زنده در بدن انسان که قابل مشاهده نیستند.
حرکت ذرات در سنگ که بعدها علم آن را اثبات کرد.
وجود هوا که دیده نمی‌شود، اما وسیله‌ی حیات است.
امام فرمودند: «انکار خالق کردن از جهل است نه عقل.» این استدلال‌ها، نشان‌دهنده‌ی عمق دانش امام و پیشگامی ایشان در بیان حقایقی بود که قرن‌ها بعد توسط علم تجربی کشف شد.
نتیجه‌گیری
امام جعفر صادق علیه‌السلام با تلاش‌های علمی، فرهنگی و تربیتی خود، نه تنها اسلام اصیل را از خطر انحراف و نابودی نجات دادند، بلکه مکتب پویای جعفری را بنیان گذاشتند. ایشان نمونه‌ی بارزی از پیوند دین با عقلانیت، علم و معنویت هستند و به حق «مغز متفکر جهان تشیع» نام گرفته‌اند.
همچنین بخوانید:شهید حسن مرادیان؛ فرمانده‌ای که یازده ماه زیر آسمان ماند
