یکی از مسائل پیچیده در فقه اسلامی، موضوع خنثی مشکله است؛ یعنی افرادی که علائم زنانه و مردانه را توأمان دارند و تشخیص جنسیت آنان دشوار است. این موضوع به‌ویژه در ارتباط با ازدواج، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد؛ زیرا ازدواج در اسلام مبتنی بر تفاوت جنسیتی زن و مرد است و ابهام در این زمینه می‌تواند مشکلات شرعی و اجتماعی ایجاد کند.
حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، از مراجع برجسته تقلید، در پاسخ به استفتایی درباره ازدواج افراد خنثی، دیدگاه‌های مهمی را بیان کرده‌اند که می‌تواند راهنمای عملی و فقهی در این زمینه باشد.
دیدگاه فقهی آیت‌الله مکارم شیرازی
۱. ندرت خنثای مشکله در زمان حاضر
به باور ایشان، با پیشرفت‌های علمی و پزشکی در تشخیص جنسیت، امروزه مواردی که به‌طور کامل در دسته «خنثای مشکله» قرار گیرند، بسیار نادر است. ابزارهای علمی می‌توانند جنس غالب را شناسایی کرده و مشکل را تا حد زیادی برطرف کنند.
۲. جواز عمل جراحی در صورت تساوی جنسیت‌ها
اگر واقعاً هر دو جنسیت (مردانه و زنانه) به صورت مساوی وجود داشته باشد و امکان تشخیص غالب نباشد، عمل جراحی برای حذف یکی و آشکار ساختن دیگری اشکالی ندارد. این امر به فرد اجازه می‌دهد هویت جنسی روشنی بیابد و بتواند مطابق با آن ازدواج کند.
۳. لزوم تقویت جنس غالب
در مواردی که یک جنسیت بر دیگری غلبه دارد، وظیفه فرد و پزشکان این است که همان جنسیت را تقویت و تثبیت کنند. تغییر جنسیت در این حالت، نه تنها غیرضروری بلکه غیرشرعی تلقی می‌شود.
۴. حرمت تغییر جنسیت صوری
برای افراد سالم یا کسانی که جنس غالبشان مشخص است، تغییر جنسیت صرفاً بر اساس میل شخصی یا انتخاب، جایز نیست. چنین اقدامی نوعی تغییر صوری محسوب شده و از نظر شرعی ممنوع است.
پیامدها برای ازدواج
بر اساس این فتاوا، می‌توان نتیجه گرفت:
خنثی با جنسیت تثبیت‌شده (پس از تشخیص یا جراحی): ازدواج وی بر اساس جنسیت آشکارش بلامانع است.
خنثای مشکله قبل از تعیین تکلیف: ازدواج جایز نیست، زیرا امکان تحقق زوجیت شرعی وجود ندارد.
تغییر جنسیت صوری: چنین فردی حق ازدواج به عنوان جنس انتخابی خود را ندارد، چون این تغییر مشروعیت ندارد.
جمع‌بندی
فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی نشان می‌دهد که در عصر حاضر، حل مسئله ازدواج افراد خنثی در گرو تشخیص علمی جنسیت غالب و یا انجام جراحی اصلاحی است. از منظر فقهی، تنها زمانی که هویت جنسی فرد مشخص و تثبیت شود، ازدواج او مشروع خواهد بود. بدین‌ترتیب، اسلام با تکیه بر دانش روز، راه‌حلی برای رفع مشکلات این گروه اندک اما مهم ارائه کرده است.
