یکی از بنیادی‌ترین آموزه‌های دینی، پیوند همیشگی انسان با پروردگار و دوری از واگذاری به نفس خویش است. انسان به محض جدا شدن از خداوند، به ضعف و گمراهی دچار می‌شود و در نهایت چیزی جز هلاکت نصیب او نخواهد شد. این حقیقت در ادعیه اهل‌بیت علیهم‌السلام و آیات قرآن کریم بارها تأکید شده است.
ناتوانی انسان در تنهایی
امام سجاد علیه‌السلام در دعای بیست‌ودوم صحیفه سجادیه چنین می‌فرمایند:
«وَ انْظُرْ إِلَیَّ وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی نَفْسِی عَجَزْتُ عَنْهَا.»
خدایا! به من نگاه کن و همه کارهایم را زیر نظر بگیر، که اگر مرا به خودم واگذاری، از انجام هیچ کاری برنمی‌آیم.
این دعا به روشنی نشان می‌دهد که لحظه جدایی از خداوند، همان لحظه ضعف و نابودی انسان است؛ زیرا توان حقیقی تنها از جانب او جاری می‌شود.
معنای عمیق «اهدنا الصراط المستقیم»
هر مسلمان در نمازهای یومیه، دست‌کم ده مرتبه این آیه را بر زبان می‌آورد:
«اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ.» (حمد: ۶)
وقتی این درخواست را در کنار سخن حضرت هود علیه‌السلام قرار می‌دهیم که فرمود:
«إِنَّ رَبِّی عَلَیٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ.» (هود: ۵۶)
معنایی لطیف آشکار می‌شود: صراط مستقیم همان جایی است که خداوند حضور دارد و رضایت او بر آن جاری است.
پس در حقیقت، «اهدنا الصراط المستقیم» یعنی:
خدایا! کاری کن همیشه با تو باشم، خشنودی تو خشنودی من گردد، غضب تو غضب من شود، و اراده‌ام تابع اراده تو باشد.
طاعت به عنوان مسیر بقا
امام صادق علیه‌السلام نیز در دعای خروج از منزل این حقیقت را چنین بیان می‌کنند:
«اَللَّهُمَّ … اِسْتَعْمِلْنِی فِی طَاعَتِکَ.»
خدایا! مرا در طاعت خودت به کار گیر.
این دعا یعنی اینکه حتی حرکت‌های روزمره انسان باید در چارچوب بندگی تعریف شود. علاقه، انتخاب، هدف و مسیر زندگی همه باید تحت نظر خداوند و در راه رضایت او قرار گیرد.
نتیجه‌گیری
انسان در حقیقت هیچ‌گاه بی‌نیاز از خداوند نیست. جدا شدن از او مساوی است با سقوط در ورطه گمراهی. بنابراین، راز سعادت در این است که انسان در همه لحظات زندگی، خدا را حاضر بداند و همواره در صراط مستقیم، یعنی همان مسیر حضور و رضایت الهی، حرکت کند.
بدین ترتیب، دعای «اهدنا الصراط المستقیم» نه یک درخواست صرفاً زبانی، بلکه فریادی دائمی برای ماندن در مدار الهی است. و آنجا که امامان معصوم علیهم‌السلام ما را به دعاهایی همچون «استعملنی فی طاعتک» رهنمون می‌شوند، راهی را می‌نمایانند که در آن بندگی خداوند، تمام وجود انسان را فرا می‌گیرد.
همچنین بخوانید:غزه آیینه انسانیت ما؛ سکوت جهان در برابر نسل‌کشی فلسطینیان
