در درهم آباد میخوانید ، سوره مبارکه رعد از سوره‌هایی است که به روشنی سنت‌های الهی در هدایت، امتحان و کیفر انسان‌ها را بیان می‌کند. بخشی از این سوره، یعنی آیات ۶ تا ۱۳، تصویری جامع از روش دشمنان حق، راهبرد مؤمنان در مواجهه با آنان، و سنت تغییرناپذیر خداوند در یاری یا عقوبت ملت‌ها ارائه می‌دهد. مطالعه این آیات نشان می‌دهد که دشمن‌شناسی تنها محدود به شناخت رفتار بیرونی مخالفان نیست، بلکه با خودشناسی و اصلاح درونی جامعه پیوندی عمیق دارد.
رفتار دشمنان در برابر حق
آیه ۶ به رفتار مشرکان در برابر پیامبر اسلام (ص) اشاره دارد: «وَیَسْتَعْجِلُونَکَ بِالسَّیِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ». دشمنان به جای طلب خیر و رحمت، شتابان عذاب را درخواست می‌کردند؛ رفتاری که از لجاجت، تمسخر و انکار حقیقت سرچشمه می‌گرفت. این شیوه نشان می‌دهد که یکی از ابزارهای دشمن در مواجهه با حق، تمسخر و ایجاد چالش‌های غیرمنطقی است. قرآن یادآور می‌شود که چنین روحیه‌ای سرانجام، همان‌گونه که برای اقوام گذشته رخ داد، به نابودی خواهد انجامید.
سنت الهی در فرصت و کیفر
در ادامه همان آیه، خداوند خویش را «ذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ» معرفی می‌کند، یعنی فرصت بازگشت و توبه برای همگان وجود دارد؛ اما در عین حال «شَدِیدُ الْعِقَابِ» نیز هست. دشمنان گمان می‌کنند صبر و حلم الهی به معنای عدم مجازات است، در حالی که این تأخیر فرصتی برای اصلاح است و اگر لجاجت ادامه یابد، عذاب قطعی خواهد بود.
نشانه‌های هستی و نابینایی دشمنان
در آیات ۷ تا ۹، به نشانه‌های آشکار هستی اشاره می‌شود. با وجود این آیات روشن، دشمنان بهانه‌جویی می‌کنند و حتی معجزات تازه می‌خواهند تا بهانه‌ای برای انکار بیابند. در مقابل، قرآن وظیفه پیامبر را صرفاً بیم‌دهی معرفی می‌کند و یادآور می‌شود که هر قوم هدایتگری دارد. این شیوه دشمنان، نشان از تلاش آنان برای تضعیف پیام اصلی وحی دارد.
علم مطلق خداوند و ناتوانی دشمنان
در آیات ۸ و ۹، بر علم بی‌پایان خدا تأکید می‌شود؛ دانشی که از جزئیات رشد جنین در رحم مادر تا کوچک‌ترین تغییرات زمین را دربرمی‌گیرد. این بیان، در واقع نقطه شکست دشمنان است: هیچ توطئه‌ای، پنهانی یا آشکار، از قلمرو علم و قدرت خدا بیرون نیست. بدین ترتیب، مؤمنان باید باور داشته باشند که طرح‌های دشمن هرگز بر علم خداوند غلبه نمی‌کند.
حفاظت الهی و مسئولیت انسان
آیه ۱۱ به موضوع فرشتگان محافظ انسان اشاره دارد: «لَهُ مُعَقِّبَاتٌ… یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ». حفاظت الهی، سدی در برابر نقشه‌های دشمن است، اما مشروط بر آنکه انسان خود مسیر تباهی را نپیماید. ادامه آیه به یکی از بنیادی‌ترین سنت‌های الهی اشاره دارد: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ». این اصل نشان می‌دهد که سرنوشت ملت‌ها وابسته به اصلاح یا انحراف درونی آنان است. دشمن می‌کوشد ملت‌ها را به غفلت، فساد و تفرقه بکشاند و اگر جامعه دچار چنین آسیب‌هایی شود، راه سلطه دشمن هموار می‌شود.
قدرت الهی در برابر توطئه دشمن
آیه ۱۳ با اشاره به پدیده‌های طبیعی چون رعد و برق، جلوه‌ای از قدرت خدا را آشکار می‌سازد. رعد تسبیح‌گوی خداست و صاعقه‌ها ابزار قهر الهی در برابر دشمنان هستند. این تصویر یادآور می‌شود که در برابر قدرت الهی، دشمنان هیچ پناهگاهی ندارند و توطئه‌های آنان همچون صاعقه در هم خواهد شکست.
جمع‌بندی
آیات ۶ تا ۱۳ سوره رعد دشمنان حق را افرادی لجوج، تمسخرکننده و بی‌اعتنا به تاریخ و نشانه‌های الهی معرفی می‌کند. آنان هرچند توطئه می‌کنند، اما علم و قدرت خداوند طرح‌هایشان را بی‌اثر می‌سازد. از سوی دیگر، مؤمنان باید بدانند که یاری و حفاظت الهی مشروط به اصلاح درونی و پایداری اجتماعی است. به بیان دیگر، دشمن‌شناسی حقیقی نه‌تنها شناخت شیوه‌ها و نقشه‌های بیرونی مخالفان است، بلکه با خودشناسی، اصلاح اخلاقی و بازسازی معنوی جامعه پیوندی ناگسستنی دارد. تنها در این صورت است که نصرت الهی شامل حال ملت‌ها می‌شود و آنان بر هر دشمنی ـ با هر قدرت و تجهیزات ـ پیروز خواهند شد.
همچنین بخوانید:ادعیه نجات‌بخش قرآن؛ زمزمه‌هایی برای سعادت دنیا و آخرت
