در درهم آباد میخوانید ، حدیث «سلسلة‌الذهب» از مشهورترین و معتبرترین احادیث شیعه است که امام علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) در مسیر هجرت اجباری به خراسان، هنگام ورود به نیشابور بیان فرمودند. اهمیت این حدیث نه تنها در محتوای بلند آن، بلکه در سلسله سند بی‌نظیرش است؛ زیرا از امام رضا(ع) تا امیرالمؤمنین(ع) و پیامبر اکرم(ص)، و سپس از جبرئیل به خداوند متعال منتهی می‌شود. از همین رو، محدثان آن را «زنجیرۀ طلایی» نام نهاده‌اند.
متن حدیث
حضرت رضا(ع) از خداوند متعال نقل کردند که فرمود:
«لَا إِلَهَ إِلَّا الله حِصْنِی، فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی.»
سپس امام فرمودند: «بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا.»
معنای حدیث این است که کلمۀ توحید، دژ مستحکم الهی و مأمن انسان است؛ اما این مأمن، شرط و قید دارد و یکی از مهم‌ترین شرایط آن، پذیرش ولایت اهل‌بیت(ع) است.
تحلیل اعتقادی
۱. توحید به‌عنوان قلعه امن
در نگاه توحیدی اسلام، تنها پناهگاه حقیقی بشر، خداوند است. شعار «لا اله الّا الله» مرز میان توحید و شرک، و شرط اساسی رهایی از عذاب الهی معرفی شده است.
۲. ولایت؛ شرط تحقق توحید
امام رضا(ع) با افزودن جمله «بشروطها و أنا من شروطها» نشان دادند که توحید، تنها در لفظ و شعار کافی نیست، بلکه نیازمند تحقق بیرونی و عملی است. ولایت اهل‌بیت(ع) همان شرطی است که ایمان توحیدی را از سطح گفتار به سطح حقیقت و عمل ارتقا می‌دهد.
۳. رابطه توحید و ولایت
ولایت، استمرار خط رسالت و ضامن حفظ اسلام ناب است. بدون ولایت، توحید تحریف می‌شود و جامعه به‌سوی شرک پنهان و استبداد سوق داده می‌شود. از همین رو، امام رضا(ع) ولایت را هم‌سنگ توحید دانستند و آن را دژ الهی معرفی کردند: «وَلایةُ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِصْنِی.»
۴. پیام تاریخی و اجتماعی حدیث
این حدیث در شرایطی بیان شد که خلافت عباسی تلاش می‌کرد اهل‌بیت(ع) را منزوی یا ابزاری سیاسی معرفی کند. امام رضا(ع) با بیان سلسلة‌الذهب، حقیقت اسلام را آشکار کردند: اسلامِ بی‌ولایت، ناقص و بی‌پایه است. همین سخن، نقشه‌های عباسیان را خنثی و پایه‌های تشیع را در ایران مستحکم کرد.
نتیجه‌گیری
حدیث سلسلة‌الذهب، پیوندی ناگسستنی میان «توحید» و «ولایت» برقرار می‌کند. توحید، قلعه‌ای الهی است که امنیت و رهایی از عذاب را تضمین می‌کند؛ اما این قلعه تنها با شرط ولایت اهل‌بیت(ع) کامل می‌شود. بنابراین، ولایت نه امری فرعی، بلکه حقیقتی بنیادین و شرط تحقق ایمان توحیدی است. این پیام، همانند چراغی در تاریخ، همواره راهنمای اندیشه شیعه و عامل گسترش آن در جوامع اسلامی بوده است.
همچنین بخوانید:لیلة المبیت: فداکاری بی‌بدیل امام علی (ع) در راه پیامبر (ص)
