در درهم آباد میخوانید ، یکی از شبهاتی که گاه دربارهٔ آیات قرآن مطرح می‌شود، اختلاف ظاهری در ترتیب آفرینش زمین و آسمان است. برخی می‌پرسند: آیا نخست زمین آفریده شده یا آسمان؟ آیه ۲۹ سوره بقره گویا از تقدم زمین بر آسمان سخن می‌گوید، در حالی که آیات ۲۷ تا ۳۲ سوره نازعات به آفرینش نخست آسمان و سپس زمین اشاره دارند.
در این مقاله، با تحلیل دقیق موضوع و محمول هر آیه و بهره‌گیری از تفسیرهای معتبر، نشان داده خواهد شد که این آیات نه تنها با یکدیگر تناقض ندارند، بلکه هر کدام به جنبه‌ای خاص از آفرینش اشاره دارند.
۱. تناقض و شرایط آن
براساس اصول منطقی، دو گزاره زمانی متناقض محسوب می‌شوند که نتوان هم‌زمان هر دو را صادق دانست. برای تحقق تناقض، لازم است شرایطی مانند وحدت موضوع و محمول، زمان، مکان و شرط برقرار باشد. برای مثال، دو گزاره «من ظرف‌ها را در دو ساعت شستم» و «من لباس‌ها را در یک ساعت جمع کردم» با یکدیگر متناقض نیستند؛ زیرا موضوع و محمول متفاوت است.
۲. بررسی آیه ۲۹ سوره بقره
آیه ۲۹ سوره بقره چنین بیان می‌کند:
«هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیءٍ عَلِیمٌ»
بر اساس این آیه، خداوند ابتدا آنچه در زمین است را آفرید و سپس آسمان‌ها را مرتب و استوار ساخت. نکته مهم این است که موضوع آیه اشیاء موجود در زمین است، نه خود زمین. به عبارت دیگر، این آیه دربارهٔ خلق موجودات و منابع زمین است، نه آفرینش خود زمین.
۳. بررسی آیات ۲۷ تا ۳۲ سوره نازعات
این آیات می‌فرمایند:
«أَ أَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ السَّمَاءُ بَنَاهَا * رَفَعَ سَمْکَهَا فَسَوَّاهَا * وَ أَغْطَشَ لَیْلَهَا وَ أَخْرَجَ ضُحَاهَا * وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا * أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا * وَ الْجِبَالَ أَرْسَاهَا»
در اینجا موضوع آیه زمین است و محمول آن گسترش و نظم‌دهی زمین پس از آفرینش آسمان‌ها می‌باشد. واژه «دَحَاهَا» به معنای گستراندن و صاف کردن زمین است و نه ایجاد ابتدایی آن. بنابراین این آیه به فرآیند آماده‌سازی و شکل‌دهی زمین اشاره دارد، نه آفرینش اولیه آن.
۴. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
بر اساس تحلیل منطقی و تفسیر معتبر:
آیه ۲۹ بقره: موضوع «آنچه در زمین است» و محمول «خلق و آفرینش موجودات و منابع زمین».
آیات نازعات ۳۰: موضوع «زمین» و محمول «گسترش و استقرار زمین بعد از آسمان».
با توجه به تفاوت موضوع و محمول، این دو آیه هیچ تناقضی با یکدیگر ندارند. یکی دربارهٔ خلق موجودات و اشیاء زمین است و دیگری دربارهٔ گسترش و نظم‌دهی زمین. بنابراین ادعای تعارض میان این آیات، ناشی از برداشت نادرست از متن و غفلت از تفاوت موضوع و محمول است.
همچنین بخوانید:مسجد مادر: نمادی از حضور طولانی اسلام در قلب آمریکا
