در درهم آباد میخوانید ، کتابخانه دانشگاهی «سویتوزار مارکوویچ» بلگراد، یکی از پیشگامان دیجیتال‌سازی میراث فرهنگی در منطقه بالکان است. این کتابخانه با بیش از ۱٫۵ میلیون مدرک، شامل مجموعه‌ای غنی از نسخه‌های خطی شرقی، متون قدیمی و نادر اسلامی و قرآنی، پایان‌نامه‌های دکتری و نشریات تاریخی، به عنوان یک مرکز پژوهشی مهم در علوم اسلامی، ادبیات و تاریخ شناخته می‌شود. پروژه دیجیتال‌سازی این کتابخانه از سال ۲۰۰۸ آغاز شده و تاکنون ادامه دارد و تلاش شده است تمامی نسخه‌ها به‌طور کامل دیجیتالی شده و اطلاعات مربوط به نویسنده، رونویس‌کننده، محل و زمان نگارش هر نسخه شناسایی و ثبت شود.
مجموعه نسخه‌های خطی شرقی
کتابخانه دانشگاهی سویتوزار مارکوویچ بیش از ۶۸۰ نسخه خطی شرقی را در قالب دیجیتال در دسترس پژوهشگران قرار داده است. این نسخه‌ها شامل متون اسلامی، قرآنی، فلسفی، تاریخی و ادبی است که به زبان‌های عربی (۴۹۸ نسخه)، ترکی عثمانی (۱۲۶ نسخه) و فارسی (۹ نسخه در ۱۳ جلد) نگارش یافته‌اند. قدیمی‌ترین نسخه موجود به سال ۱۲۰۶ میلادی بازمی‌گردد. مطالعه این نسخه‌ها، به ویژه در حوزه علوم اسلامی و عقلانی، امکان بررسی تطبیقی گفتمان علمی در بالکان و گستره وسیع‌تر امپراتوری عثمانی را فراهم می‌آورد.
مجموعه نسخ خطی فارسی
مجموعه نسخ خطی فارسی این کتابخانه شامل ۹ نسخه در قالب ۱۳ جلد است و آثار برجسته‌ای از شاعران ایرانی مانند سعدی و حافظ را در بر می‌گیرد. این مجموعه در پروژه دیجیتال‌سازی «کتابخانه‌های اروپا» (Europeana Libraries) در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ به صورت دیجیتال در دسترس قرار گرفته است.
آثار شاخص:
تفسیرهای قرآنی:
امام البیضاوی، Enwārut-tenzīl fī esrārit-te’vīl
امام البغوی، Me‛ālimut-tenzīl
ابوالبرکات النسفی، Medārikut-tenzīl
ابولیث سمرقندی، Bahrul-‛ulūm
متون اعتقادی و فقهی:
ابوحفص النسفی، El-Akīdetun-nesefijje و شرح الطفتازانی
ملا علی القاری، Bed’ul-amālī
تصوف و اخلاق:
الجزولیه، Delā’ilul-hajrāt ve ševārikul-envār
محمد برگیوی، Et-Tarīkatul-muhammedijje
علوم و فلسفه:
امام الغزالی، Miškātul-envār، Ejjuhel-veled، Kīmijā’us-se‘āde
ابراهیم حلّبی، Multekal-ebhur
جلال‌الدین دِوّانی، Isbātul-vādžib
علوم ریاضی، فقه وراثت، زبان‌شناسی، حدیث و طب:
Risāletun fil-hisāb، Ta’rīfu ‘ilmil-ferā’id، Ādžurrūmijja، Šemā’ilun-nebijj، El-Mufredātu fit-tibb
مصاحف نادر
کتابخانه دارای یازده مصحف دست‌نویس است که قدیمی‌ترین آن به سال ۱۵۴۳ میلادی بازمی‌گردد. مطالعه این نسخه‌ها، همراه با بررسی رونویس‌کننده، محل و زمان نگارش، امکان ترسیم بخشی از موزاییک فکری و علمی منطقه را فراهم می‌آورد.
اهمیت پژوهشی
این کتابخانه نه تنها به عنوان مرکز پژوهشی علوم اسلامی، تاریخ، فلسفه و ادبیات فارسی اهمیت دارد، بلکه با دیجیتال‌سازی نسخه‌ها دسترسی جهانی را فراهم کرده و امکان تحلیل تطبیقی نسخه‌های خطی را در سطح بین‌المللی ایجاد کرده است. تنوع زبان‌ها و موضوعات نسخه‌ها نشان‌دهنده گستردگی علم و فرهنگ در بالکان و امپراتوری عثمانی است و فرصت‌های پژوهشی متنوعی برای محققان فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
کتابخانه دانشگاهی «سویتوزار مارکوویچ» با دیجیتال‌سازی نسخه‌های خطی شرقی، پلی میان میراث فرهنگی و پژوهش‌های علمی مدرن ایجاد کرده است. مجموعه فارسی و عربی این کتابخانه، شامل آثار برجسته فقهی، فلسفی، ادبی و تاریخی است و مطالعه آن‌ها چشم‌انداز نوینی از تاریخ علمی و فرهنگی منطقه ارائه می‌دهد. این مجموعه نمونه‌ای بارز از همگرایی فناوری و فرهنگ در حفاظت و انتقال میراث بشری است.
همچنین بخوانید:چرا داستان یوسف «احسن القصص» است؟
