استخاره از دیدگاه دینی، عملی معنوی است که انسان برای طلب خیر و هدایت از خداوند انجام می‌دهد. در واقع، استخاره نوعی دعا، پناه بردن به خدا و درخواست مساعدت او در انجام امور زندگی است. این عمل نه تنها به معنای جستجوی خیر مادی و معنوی، بلکه وسیله‌ای برای رفع تردید و تحیر نیز به شمار می‌رود.
معنای استخاره
۱. استخاره به معنای طلب خیر:
اصلی‌ترین معنای استخاره، طلب خیر و صلاح از خداوند است. انسان مؤمن در زندگی روزمره خود نیازمند هدایت الهی است و همواره به عنایت خداوند توکل می‌کند تا بهترین نتیجه‌ها برای او رقم بخورد. در روایات اهل‌بیت(علیهم‌السلام) نمونه‌هایی از این توجه آمده است:
امام صادق(علیه‌السلام) پیش از خرید یا انجام امور کوچک هفت بار و برای مسائل مهم صد بار از خداوند می‌خواست که خیر و صلاح او رقم بخورد.
در برخی روایات، توصیه شده است دو رکعت نماز بخواند و پس از آن از خداوند خیر و صلاح خود را بخواهد.
دعاهای مخصوص استخاره، مانند «اللَّهُمَّ إِنْ کَانَ هَذَا الْأَمْرُ خَیْراً لِی فِی دِینِی وَ دُنْیایَ فَیَسِّرْهُ لِی وَ قَدِّرهُ لی وَ إِنَّ کَانَ غَیْرَ ذَلِکَ فَاصْرِفْهُ عَنِّی» به روشنی اهمیت توکل و طلب خیر از خدا را نشان می‌دهد.
امام خمینی(قدس سره) نیز استخاره را در اصل «طلب خیر از خدا» دانسته و بر مستحب بودن آن در تمام امور زندگی تأکید کرده است.
۲. استخاره برای رفع تردید:
معنای دوم استخاره، عملی است که برای غلبه بر تردید و تحیر انسان انجام می‌شود؛ مانند استفاده از قرآن، تسبیح یا روش‌های مشابه. این نوع استخاره پس از بررسی عقلانی و مشورت با دیگران و وقتی که انسان هنوز در تصمیم‌گیری مردد است، جایگاه دارد.
شرایط و محدودیت‌های استخاره
انجام استخاره پس از بررسی عقلانی: استخاره پیش از تحلیل کامل و تفکر عقلانی در مسئله خطاست و قابل عمل نیست.
تفأل و پیشگویی: استخاره برای پیش‌بینی آینده یا اطلاع از اتفاقات رخ‌داده نیست؛ در برخی روایات از تفأل برای دانستن آینده نهی شده است.
زمان خاص: برخی منابع مانند «تقویم المحسنین» ساعت‌های خاصی برای استخاره ذکر کرده‌اند، اما در روایات زمان مشخصی نیامده و محدودیت زمانی ندارد.
موارد غیرمجاز: استخاره برای امور حرام یا فهم وظایف شرعی جایز نیست.
وظیفه پس از استخاره
عمل به استخاره واجب نیست اما توصیه می‌شود که با آن مخالفت نشود.
تکرار استخاره برای یک مسئله، در صورت تغییر نکردن شرایط، خطاست.
اگر تردید فرد پس از استخاره برطرف شود، دیگر نیازی به عمل بر اساس آن نیست.
استخاره‌گیرنده و افراط در آن
هر فرد می‌تواند برای خود یا از دیگری بخواهد استخاره کند. با این حال، افراط در استخاره موجب کاهش قدرت تصمیم‌گیری و استقلال شخصیت فرد می‌شود. انسان عاقل، زندگی خود را با تدبیر، مشورت و توکل به خدا پیش می‌برد.
استخاره اینترنتی
در مورد استخاره از طریق اینترنت یا ابزارهای برخط اختلاف نظر وجود دارد و بهتر است هر فرد طبق فتوای مرجع تقلید خود عمل کند.
همچنین بخوانید:نماز جعفر طیار در سیره آیت‌الله سیدعبدالأعلی سبزواری
