دکتر علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، اعلام کرد که میانگین سن جمعیت ایران به ۳۵ سال رسیده است. وی با هشدار نسبت به روند نزولی نرخ باروری، خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از ورود کشور به چاله جمعیتی شد.
زنگ خطر کاهش جمعیت در ایران و جهان
به گفته رئیسی، کشورهایی مانند چین و ژاپن نیز با کاهش شدید نرخ زاد و ولد مواجه هستند. برای نمونه، نرخ باروری در چین به ۰.۸ رسیده و ژاپن نیز با تنها ۶۸۶ هزار تولد در سال ۲۰۲۴ وارد بحران جمعیتی شده است. حتی کشورهای با نرخ باروری مناسب مانند ازبکستان (با نرخ ۳.۴) نیز سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت را دنبال می‌کنند.
وضعیت سالمندی در ایران
معاون بهداشت بیان کرد که درصد سالمندی در ایران به ۱۱ درصد جمعیت رسیده است. همچنین بیشتر زنان در سن باروری در بازه سنی ۳۵ تا ۴۹ سال قرار دارند؛ این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی فوری برای تسهیل فرزندآوری در این گروه سنی است.
تفاوت چشمگیر در نرخ موالید
در سال ۱۳۶۵ از ۱۰ میلیون زن متأهل در سن باروری، دو میلیون نوزاد متولد شد. در حالی‌که اکنون با وجود ۱۶ میلیون زن در همین سن، تنها ۹۷۹ هزار تولد ثبت شده است.
ازدواج و تولد: روند کاهشی در سال‌های اخیر
- از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳، کاهش ازدواج‌های ثبت‌شده مشهود بوده است.
- استان‌های سمنان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، و خراسان جنوبی کمترین آمار ازدواج را دارند.
- کمترین سن ازدواج متعلق به سیستان و بلوچستان (زوج: ۲۵ سال، زوجه: ۲۰.۸ سال) و بیشترین سن مربوط به تهران (زوج: ۳۰.۶، زوجه: ۲۷.۱) است.
زایمان و سزارین: آمار نگران‌کننده
متوسط سن مادران در اولین فرزندآوری ۲۷.۵ و پدران ۳۲.۳ سال است. با وجود بهبود خدمات دوران بارداری، نرخ سزارین در ایران بالای ۵۶ درصد است. استان‌هایی چون گیلان، آذربایجان شرقی، بابل و ایلام بیشترین آمار سزارین را دارند، در حالی که شهرهایی مثل زابل و سبزوار کمترین آمار را گزارش کرده‌اند.
آمار تولد و مرگ نوزادان
نرخ مرگ نوزادان از ۱۵۰ در هزار تولد در سه دهه قبل به ۸.۳ در هزار کاهش یافته که نشانه بهبود مراقبت‌های بهداشتی است.
تلاش برای جلوگیری از سقط جنین
در دو سال اخیر، ۱۸ هزار مراجعه به مراکز نجات فرزندان سقط انجام شده و ۱۵ هزار مادر با دریافت مشاوره، از تصمیم خود برای سقط صرف‌نظر کرده‌اند. این نشان‌دهنده تأثیر مثبت فعالیت‌های حمایتی در این زمینه است.
جمع‌بندی
روند افزایش سن و کاهش نرخ باروری، ایران را در آستانه چالش‌های جمعیتی قرار داده است. برنامه‌ریزی و تشویق سیاست‌های فرزندآوری، راهی ضروری برای حفظ تعادل جمعیتی کشور محسوب می‌شود.
