در درهم آباد میخوانید ، بر اساس روایات اسلامی، ارواح اموات ـ به‌ویژه مؤمنان ـ به اذن خداوند، هرچند گاهی به دیدار خانواده‌های خود می‌آیند و از حال آنان باخبر می‌شوند. اگر آنان را در حال انجام اعمال نیک ببینند، خوشحال می‌شوند و اگر در مسیر گناه و غفلت ببینند، اندوهگین می‌گردند.
زمان و نوبت این دیدارها چگونه است؟
درباره زمان این ملاقات‌ها، روایات مختلفی وجود دارد. برخی از روایات به دیدار هفتگی، برخی ماهانه و برخی سالانه اشاره دارند. به‌طور کلی، میزان و نوبت این دیدارها بستگی به شأن و منزلت فرد در عالم برزخ دارد:
برخی از اموات، هر روز اجازه حضور دارند.
برخی دیگر، هر هفته یا هر ماه یا سالی یک‌بار.
حداقلِ این دیدارها برای مؤمنان، شب‌های جمعه است.
در کتاب شریف کافی اثر شیخ کلینی (ره)، بابی با عنوان «أنّ المیّت یزور أهلَه» آمده است که در آن، روایاتی درباره حضور ارواح نزد خانواده‌هایشان نقل شده است.
واکنش اموات به وضعیت بازماندگان
در روایت است که وقتی مؤمنان از دنیای خود دیدار می‌کنند:
اگر بازماندگان را در حال انجام اعمال صالح ببینند، شکرگزار و خرسند می‌شوند.
اما اگر گناه و غفلت ببینند، ناراحت و دل‌نگران می‌گردند.
در حدیثی از امام کاظم علیه‌السلام نیز آمده است:
«روح میت به خانواده‌اش سر می‌زند. اگر اعمال نیک ببینند، خشنود می‌شود و اگر کردار بد مشاهده کنند، اندوهگین خواهد شد.»
درخواست دعا و صدقه از سوی اموات
در برخی روایات آمده است که ارواح مؤمنان در شب جمعه به کنار خانه‌های خود می‌آیند و با التماس و تضرع، چشم‌انتظارند که برایشان دعایی یا صدقه‌ای فرستاده شود. آن‌ها از خیرات و نیکی‌های بازماندگان بهره‌مند می‌شوند و این کارها سبب شادی و آرامششان می‌شود.
آیا این دیدار تنها محدود به خانه است؟
گرچه بیشتر روایات از «سر زدن به خانه» سخن گفته‌اند، اما می‌توان چنین دریافت که این دیدارها محدود به مکان خاصی نیست. به‌ویژه اگر روح دارای شأن بالاتر باشد، ممکن است به جاهای مختلفی سر بزند، حتی مکان‌هایی که در دنیا مورد علاقه‌اش بوده است.
چگونه این دیدارها صورت می‌گیرد؟
در پاسخ به این پرسش، اسحاق بن عمار از امام موسی بن جعفر(ع) نقل کرده است:
پرسیدم: «آیا میّت خانواده‌اش را می‌بیند؟»
فرمود: «بله».
پرسیدم: «هر چند وقت؟»
فرمود: «بسته به منزلتش نزد خداوند، ممکن است هر جمعه، هر ماه یا هر سال.»
پرسیدم: «به چه صورتی می‌آید؟»
فرمود: «به شکل پرنده‌ای لطیف که بر دیوار خانه می‌نشیند و از حال آن‌ها آگاه می‌شود.»
البته این تعبیر «پرنده لطیف» به‌معنای پرنده مادی نیست؛ بلکه نوعی تمثّل از حالت روح و تجسم غیر مادی آن است. لذا باورهای عامیانه‌ای همچون حلول روح در پرنده یا پروانه، با مفاهیم عمیق روایی هم‌خوانی ندارد.
همچنین بخوانید:زیارت اربعین؛ جلوه‌ای از کرامت انسانی، همدلی و شکوفایی سرمایه اجتماعی
