در درهم آباد میخوانید ، قربانیانی که زیر آوار ساختمان‌های فروریخته یا تونل‌های ریزش‌کرده گرفتار شده‌اند، شاید روزی به‌کمک ناجیانی کوچک و غیرمنتظره نجات پیدا کنند: سوسک‌هایی مجهز به کوله‌پشتی!
پژوهشگران در حوزه فناوری سایبورگ به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند و نسل جدیدی از سوسک‌های سایبورگ را توسعه داده‌اند که می‌توانند از دیوارها، موانع و سطوح شیب‌دار بالا بروند و به‌صورت کنترل از راه دور شبیه دسته‌های بازی ویدیویی — هدایت شوند. این سوسک‌ها که با نام زوبورگ (ZoBorg) شناخته می‌شوند، حاصل همکاری میان دانشگاه کوئینزلند، دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا و دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور هستند.
چگونه یک سوسک به سایبورگ تبدیل می‌شود؟
برای ساخت زوبورگ‌ها، محققان روی گونه‌ای از سوسک به‌نام سوسک دارکلینگ (Zophobas morio) کار کردند. آن‌ها با نصب یک ریزتراشه در قالب کوله‌پشتی کوچک روی پشت سوسک، توانستند سیگنال‌های الکتریکی به شاخک‌ها یا بال‌پوش (elytra) آن‌ها ارسال کرده و جهت حرکت‌شان را کنترل کنند؛ درست مانند لاک‌پشت‌های نینجا با کوله‌های مخصوص!
سوسک‌های دارکلینگ در مرحله لاروی، به دلیل ظاهر کرم‌مانندشان، با نام «سوپروُرم» نیز شناخته می‌شوند. این حشرات نه‌تنها از نظر تغذیه‌ای غنی از اسیدهای چرب و پروتئین هستند و در کشورهایی مانند مکزیک و تایلند مصرف خوراکی دارند، بلکه قادر به خوردن پلی‌استایرن — یکی از رایج‌ترین پلاستیک‌های مضر محیط‌زیست — نیز هستند. هرچند این فرایند برای خود سوسک‌ها چندان سودمند نیست، اما درک سازوکار گوارش آن‌ها می‌تواند راه‌حلی برای کاهش آلودگی پلاستیکی فراهم کند.
چرا زوبورگ‌ها منحصر به‌فرد هستند؟
سوسک‌های دارکلینگ با طولی حدود ۳۲ میلی‌متر و ارتفاع ۸ میلی‌متر، به‌دلیل جثه کوچک و چابک‌شان می‌توانند وارد فضاهای بسیار تنگ و درهم‌ریخته‌ای شوند که ربات‌های امروزی قادر به ورود به آن‌ها نیستند. پژوهشگران با افزودن سیستم‌های کنترلی برنامه‌پذیر، موفق شدند بدون آسیب به طول عمر حشره، آن را به یک «ربات زنده» تبدیل کنند.
به‌گفته‌ی دکتر تانگ وو-دوآن از دانشگاه کوئینزلند، این کنترل از طریق الکترودهایی صورت می‌گیرد که مانند افسار عمل می‌کنند. تحریک شاخک‌ها باعث چرخش یا عقب‌گرد می‌شود، تحریک هر دو بال‌پوش حرکت رو به جلو ایجاد می‌کند و تحریک یک‌طرفه‌ی آن‌ها منجر به حرکت جانبی می‌شود. به همین دلیل، زوبورگ‌ها می‌توانند با موفقیت ۹۲ درصدی از موانع هم‌ارتفاع بدنشان عبور کنند و با احتمال موفقیت ۷۱.۲ درصد، از سطح افقی به دیوارهای عمودی صعود کنند — رکوردی که در میان دیگر ربات‌های هم‌مقیاس بی‌سابقه است.
مهندس لاکلان فیتزجرالد نیز تأکید می‌کند که برخلاف ربات‌های هم‌اندازه که با چالش‌های زیادی در بالا رفتن از دیوار مواجه هستند، سوسک‌های سایبورگ به‌راحتی این موانع را پشت سر می‌گذارند.
مزیت سوسک‌ها نسبت به ربات‌ها
مزیت مهم این پروژه آن است که دیگر نیازی به طراحی سیستم‌های پیچیده‌ی حسگر، محرک و کنترل نیست، زیرا خودِ سوسک‌ها طی میلیون‌ها سال تکامل، به این قابلیت‌ها مجهز شده‌اند. ویژگی‌هایی مثل پدهای چسبنده، چنگال‌های گیرنده، شاخک‌های حساس، گیرنده‌های مکانیکی در پوست سخت بدن و چالاکی فوق‌العاده، آن‌ها را به ابزارهای زنده‌ای برای نجات بدل کرده است.
آینده‌ی زوبورگ‌ها؛ دوربین و هوش بیشتر
احتمالاً در آینده، سوسک‌های سایبورگ به تجهیزات پیشرفته‌تری مانند واحد اندازه‌گیری اینرسی (IMU) برای دریافت داده‌های شتاب و نیرو، یا حتی دوربین‌های کوچک مجهز شوند تا در عملیات نجات، مؤثرتر ظاهر شوند. همچنین، فناوری‌های الهام‌گرفته از این پروژه، می‌تواند مبنای طراحی ربات‌های جدید با حسگرهای لمسی مشابه شاخک سوسک‌ها باشد.
استانداردهای اخلاقی؛ حشره‌ها هم مهم‌اند
دانشمندان تأکید دارند که در طول آزمایش‌ها، استانداردهای اخلاقی رعایت شده و سوسک‌ها در شرایط مناسبی نگهداری شده‌اند. آن‌ها در بستر گندم زندگی می‌کردند، با سیب تغذیه می‌شدند و پس از اتمام تحقیقات، تا پایان عمر سه‌ماهه‌ی خود تحت مراقبت بودند.
شاید هنوز به مرحله‌ای نرسیده باشیم که مانند فیلم‌های علمی‌تخیلی، حشراتی رباتیک را در عملیات‌های پیشرفته ببینیم؛ اما بی‌تردید، پروژه زوبورگ گامی مهم در مسیر استفاده‌ی هوشمندانه از طبیعت برای نجات جان انسان‌ها است.
همچنین بخوانید:تصفیه آب دریا با نور خورشید؛ فناوری جدید بدون نیاز به برق
