عکاسی سیاه و سفید چیست؟ راز جذابیت تصاویر بدون رنگ!

چرا عکاسی سیاه و سفید هنوز محبوب است؟ نکاتی که نمی‌دانستید

عکاسی سیاه و سفید چیست؟

عکاسی سیاه و سفید به تصاویری گفته می‌شود که با استفاده از طیف‌های مختلف خاکستری، از سفید تا سیاه تیره، خلق می‌شوند. عکس‌های سیاه و سفید شکلی زیبا و هنری از عکاسی هستند که سابقه‌ای طولانی دارند.

زمانی تمام عکس‌ها سیاه و سفید بودند. اما این روند زمانی تغییر کرد که نخستین عکس رنگی حدود ۱۶۰ سال پیش گرفته شد.

برای افراد غیرمتخصص، ممکن است عجیب به نظر برسد که چرا عکاسان ترجیح می‌دهند دوباره به عکاسی سیاه و سفید روی آورند و ظاهراً خود را با حذف رنگ محدود کنند.

درست است که وقتی رنگ در اختیار ندارید، ممکن است دستیابی به حس و حال دلخواه در عکس‌ها دشوارتر شود.

اما از سوی دیگر، عکاسی سیاه و سفید می‌تواند بسیار قدرتمند و تأثیرگذار باشد و افزودن آن به مجموعه آثار عکاسی‌تان، انتخابی عالی است. دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد ارزش امتحان کردن را دارد.

این راهنما اصول اولیه‌ی عکاسی سیاه و سفید را به شما می‌آموزد. این شامل مزایا و معایب، اشتباهات رایج، پیشنهادهایی برای تجهیزات، و تکنیک‌هایی است که می‌توانید برای شروع استفاده کنید.

آموزش عکاسی سیاه و سفید

چرا عکس سیاه و سفید بگیریم؟

حذف حواس‌پرتی‌ها

با گرفتن عکس به صورت سیاه و سفید، عنصر رنگ را که می‌تواند حواس‌پرت‌کننده باشد، حذف می‌کنید. این باعث می‌شود تمرکز بیشتری روی سایر عناصر عکس وجود داشته باشد؛ مانند سوژه، فرم‌ها، بافت‌ها، نورپردازی، کنتراست و ترکیب‌بندی.

این موضوع، عکاسی سیاه و سفید را برای آزمایش سبک‌های مختلف عکاسی ایده‌آل می‌سازد. همچنین زمانی مفید است که می‌خواهید تمرکز مخاطب کاملاً روی یک عنصر خاص از تصویر باشد.

گسترش مهارت‌ها

از آنجا که عکاسی سیاه و سفید می‌تواند حس و تمرکز عکس را به‌طور چشمگیری تغییر دهد، شما را وادار می‌کند تا از زاویه‌ای جدید به عکاسی نگاه کنید. این تمرین می‌تواند باعث شود به سوژه‌هایتان با دقت بیشتری نگاه کنید و توجه خاصی به نور و کنتراست داشته باشید. بنابراین عکاسی سیاه و سفید تمرینی عالی برای ارتقای مهارت‌های عکاسی شماست.

برانگیختن احساسات

عکس‌های سیاه و سفید معمولاً احساساتی خاص را منتقل می‌کنند. یکی از آن‌ها حس بی‌زمانی است. اگر شما عکس‌های سیاه و سفید دوره‌های گذشته را به یاد بیاورید، ممکن است این سبک عکاسی را با آن زمان‌ها تداعی کنید.

این به آن معنا نیست که بیننده‌ها تصور خواهند کرد عکس شما متعلق به گذشته است، بلکه بیشتر باعث می‌شود به مفاهیمی مانند زمان، سن و تاریخ فکر کنند.

همچنین سیاه و سفید کردن تصاویر می‌تواند حس درام و شدت بیشتری به آن‌ها بدهد. یک عکس بدون رنگ می‌تواند ترکیب‌بندی شما را چشم‌گیرتر، خشن‌تر، سردتر یا احساسی‌تر جلوه دهد. برای مثال، یک منظره دلپذیر را در نظر بگیرید؛ آن را سیاه و سفید کنید و ببینید تأثیر احساسی عکس چقدر تغییر می‌کند.

نکاتی برای عکاسی سیاه و سفید

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، عکاسی سیاه و سفید می‌تواند بر برخی عناصر عکس تأکید بیشتری بگذارد. بنابراین بهتر است زمان بیشتری را صرف آن عناصر کنید.

از پیش تصمیم بگیرید

نباید به عکاسی سیاه و سفید به عنوان راهی برای جالب‌تر کردن عکس‌های خسته‌کننده نگاه کرد. در عوض، باید از همان ابتدا با ذهنیت سیاه و سفید عکاسی کرد.

البته این تصمیم قطعی نیست؛ ممکن است در میانه راه نظرتان عوض شود یا برنامه اولیه عملی نشود.

اما بهتر است از همان ابتدای عکاسی تصمیم بگیرید که آیا قصد دارید تصویر را سیاه و سفید کنید یا رنگی نگه دارید؛ چراکه این تصمیم روی نحوه برخورد شما با جنبه‌های مختلف عکس تأثیر می‌گذارد.

کنتراست

در حالی که عکاسی سیاه و سفید می‌تواند به بسیاری از جنبه‌های تصویر توجه بیشتری دهد، در تأکید بر کنتراست به‌خصوص عالی عمل می‌کند. در نبود رنگ، فقط با نور و سایه سروکار دارید. نداشتن رنگ‌های مختلف نور می‌تواند باعث شود ایجاد ظاهری چشم‌گیر از طریق کنتراست ساده‌تر و مؤثرتر شود.

شایان ذکر است که کنتراست فقط به تفاوت بین روشن‌ترین و تاریک‌ترین نقاط مربوط نمی‌شود. بلکه به مجاورت نیز بستگی دارد.

برای مثال، اگر در عکس شما دو شیء با سطح روشنایی متفاوت در کنار هم قرار داشته باشند، تفاوت میان آن‌ها برجسته‌تر می‌شود. این یکی از روش‌های ایجاد جلوه‌ای قوی‌تر در عکس‌های سیاه و سفید است. در مرحله‌ی ویرایش نیز می‌توانید با افزایش کنتراست و کاهش روشنایی، این اثر را تشدید کنید.

از سوی دیگر، اگر به دنبال احساسی ملایم‌تر هستید، می‌توانید تصویری با کنتراست پایین‌تر بسازید که در آن، تفاوت روشنایی به شکل تدریجی و آرام انتقال یابد.

بافت‌ها (Textures)

بافت‌ها می‌توانند نقش بسیار مهمی در عکاسی سیاه و سفید ایفا کنند. وقتی عکس‌های شما فاقد رنگ هستند، بافت‌ها می‌توانند برجسته‌تر و چشم‌گیرتر به نظر برسند.

همچنین می‌توانید از بافت‌ها برای افزودن جذابیت یا ایجاد احساسات خاص در عکس‌های سیاه و سفیدتان استفاده کنید. در ادامه چند نکته‌ی سریع برای در نظر گرفتن آمده است:

به سوژه‌تان نزدیک شوید تا جزئیات بافت را به‌خوبی ثبت کنید.

جالب‌ترین بافت‌ها معمولاً شامل تکرار اشکال یا خطوطی هستند که یک الگو می‌سازند.

سعی کنید به دنبال بافت‌های طبیعی (مانند سطوح سنگی، چوب یا یخ) و همچنین بافت‌های ساخت بشر (مثل سیمان، سطوح فلزی یا پارچه‌ها) باشید.

اشیاء قدیمی و فرسوده می‌توانند بافت‌های جالبی ارائه دهند (مثل فلز زنگ‌زده یا سطح ترک‌خورده‌ی یک کتاب قدیمی).

اگر در حال عکاسی رنگی هستید و قصد دارید بعداً آن را به سیاه و سفید تبدیل کنید، به یاد داشته باشید که کنتراست و تفاوت بافت‌ها ممکن است در نسخه‌ی سیاه و سفید کمتر به چشم بیایند.

اشکال (Shapes)

اشکال نیز یکی دیگر از جنبه‌های ترکیب‌بندی شما هستند که در عکاسی سیاه و سفید توجه بیشتری جلب می‌کنند. وقتی تصویری را بدون رنگ می‌بینیم، اشکال یکی از اولین راه‌هایی هستند که مخاطب از طریق آن، تصویر را درک می‌کند.

اما اشکال همچنین ابزاری برای تغییر حس و حال عکس‌های سیاه و سفید شما هستند. نکاتی که باید بدانید:

دایره‌ها و اشکال منحنی بدون گوشه می‌توانند حس حرکت ایجاد کنند.

مربع‌ها و مستطیل‌ها می‌توانند حس ثبات ایجاد نمایند.

خطوط، چشم بیننده را در ترکیب‌بندی شما هدایت می‌کنند و خطوط مورب به‌ویژه تأثیرگذارند.

مثلث‌ها معمولاً نگاه را به سمت نوک مثلث هدایت می‌کنند.

تکرار اشکال می‌تواند جذابیت بصری ایجاد کند و الگوها می‌توانند حس آرامش به تصویر بدهند. در مقابل، الگوهای شکسته می‌توانند نوعی احساس ناآرامی به وجود آورند.

تون (Tone)

در عکاسی سیاه و سفید، “تون” می‌تواند به طیف خاکستری موجود در تصویر و همچنین به میزان کلی روشنایی و تاریکی اشاره داشته باشد. با تنظیم تون در نرم‌افزارهای ویرایش (مانند ابزار Curves در فتوشاپ)، می‌توانید ظاهر و حس عکس‌های سیاه و سفید خود را به‌طور چشم‌گیری تغییر دهید.

ترکیب‌بندی (Composition)

همانند همه‌ی انواع عکاسی، ترکیب‌بندی در عکاسی سیاه و سفید نیز کلیدی است. اما نکته‌ی مهم این است که فراموش نکنید نبود رنگ، بر نحوه‌ی ترکیب‌بندی شما تأثیر می‌گذارد.

وقتی تصویری را به سیاه و سفید تبدیل می‌کنید، ممکن است متوجه شوید که سوژه‌ی شما دیگر برجسته نیست یا نگاه مخاطب به نقطه‌ای دیگر از تصویر جلب می‌شود. بنابراین هنگام آزمایش با عکاسی سیاه و سفید، به این توجه داشته باشید که برای رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب، احتمالاً باید ترکیب‌بندی‌تان را تغییر دهید.

حس و حال (Mood)

عکاسی سیاه و سفید می‌تواند احساساتی خاص را منتقل کند. بنابراین بهتر است هنگام عکاسی، این موضوع را در ذهن داشته باشید.

ممکن است لازم باشد به‌طور خاص برای ایجاد حس دلخواه در عکس‌های سیاه و سفیدتان تلاش کنید. در غیر این صورت، ممکن است با تصویری مواجه شوید که یا بی‌روح و بی‌احساس است، یا تیره و دلهره‌آور در حالی که قصد داشتید حالتی شاد ایجاد کنید.

تکنیک‌هایی مانند کنتراست، بافت، شکل و تون که در بالا توضیح داده شدند، به شما در ساخت حس و حال مورد نظر کمک می‌کنند.

عکاسی به صورت سیاه و سفید یا تبدیل بعدی؟

اگر تجربه‌ی زیادی در عکاسی سیاه و سفید ندارید، ممکن است تصور کنید تنها کاری که باید انجام دهید این است که دوربین را روی حالت “B&W” یا “تک‌رنگ” بگذارید و شروع به عکاسی کنید.

اما بهتر است دوربین‌تان را طوری تنظیم کنید که اطلاعات رنگی تصویر را نیز ثبت کند. این کار به شما گزینه‌های بیشتری برای تبدیل به سیاه و سفید می‌دهد (و همیشه این احتمال وجود دارد که در نهایت نسخه‌ی رنگی را ترجیح دهید).

یکی از روش‌ها این است که با تنظیمات معمول دوربین، تصویر رنگی بگیرید و بعداً در نرم‌افزار آن را به سیاه و سفید تبدیل کنید. هرچند این کار ممکن است تجسم نسخه‌ی نهایی سیاه و سفید را سخت‌تر کند.

برای بهره‌مندی از هر دو حالت، دوربین را روی حالت نمایش سیاه و سفید قرار دهید، اما گزینه‌ی ضبط “RAW + JPEG” را نیز فعال کنید. این کار به شما اجازه می‌دهد پیش‌نمایش سیاه و سفید را ببینید، در حالی که فایل خام (RAW) حاوی تمام اطلاعات رنگی ذخیره می‌شود.

نکته‌ای درباره‌ی عکاسی با هدف تبدیل

اگر در حال عکاسی رنگی هستید و قصد دارید تصویر را بعداً به سیاه و سفید تبدیل کنید، به یاد داشته باشید که این تبدیل می‌تواند ظاهر تصویر را به‌طور چشم‌گیری تغییر دهد. یکی از نکات مهم این است که رنگ‌هایی با روشنایی مشابه (یا آن‌هایی که در دایره‌ی رنگ نزدیک به هم هستند) در نسخه‌ی سیاه و سفید ممکن است به تون‌های خاکستری مشابه تبدیل شوند.

این یعنی اگر عکس شما فقط شامل رنگ‌های نزدیک به هم باشد، ممکن است نتیجه‌ی نهایی تخت و بدون بُعد به نظر برسد. برای جلوگیری از این موضوع، سعی کنید صحنه‌هایی را انتخاب کنید که دارای کنتراست و تنالیته‌ی متنوع باشند.

چگونه عکس‌ها را به سیاه و سفید تبدیل کنیم

نرم‌افزارهای زیادی برای ویرایش عکس وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای تبدیل تصاویر رنگی به سیاه و سفید استفاده کنید. در ادامه، روند کار در دو نرم‌افزار محبوب Photoshop و Lightroom را بررسی می‌کنیم:

تبدیل عکس رنگی به سیاه و سفید در Photoshop

در فتوشاپ روش‌های مختلفی برای تبدیل عکس رنگی به سیاه و سفید وجود دارد. این روش‌ها به شما درجات مختلفی از کنترل در فرآیند تبدیل می‌دهند، بنابراین ارزش امتحان کردن چند روش مختلف را دارد تا ببینید کدام برای شما بهتر جواب می‌دهد.

یکی از ساده‌ترین روش‌ها استفاده از لایه تنظیمات Black and White و سپس کاهش کامل اشباع رنگ (Saturation) است.

روش دیگر، افزودن یک لایه Channel Mixer است. این ابزار کنترل بیشتری به شما می‌دهد و اجازه می‌دهد کانال‌های قرمز، آبی و سبز را به‌صورت جداگانه تنظیم کنید تا تُن و کنتراست تصویر نهایی را کنترل نمایید.